Илјадници, можеби милиони, мали капели и мали црквички  се непроменлив дел од грчкиот пејзаж. Мали, осамени, сместени во приватни дворови, сместени на карпести брегови и кои се појавуваат како тивки чувари на секоја кривина од бескрајните патишта – тие се видлив израз на длабоко вкоренета вера, раскажувајќи приказни за тага, благодарност, надеж и дадени завети што ја трансформираат цела Грција во еден огромен храм на отворено исполнет со молитви.
Патувајќи низ земјата, од прометните автопати на Атика до прашливите селски патишта на Крит и Пелопонез, неизбежно се запира кај овие минијатурни светилишта. За локалното население тие се толку вообичаени што честопати остануваат незабележани, но за странецот тие се интригантен културен феномен што ја открива душата на грчкиот народ.
Овие структури носат различни имиња и служат за различни цели, но сите се обединети од православната традиција. Најчести се „свеќниците“ (καντηλάκια) или „иконостасите“ (εικονοστασία) – капели покрај патот. Честопати мала метална или цементна кутија на пиедестал, слична на црква во минијатура, тие се неми сведоци на трагедии. Повеќето од нив се подигнати на места каде што сериозна несреќа одзела човечки живот. Внатре, зад стаклена врата, се става свеќа, икона на светец-заштитник, фотографија од починатиот, а понекогаш и лични предмети – цигари, бројаница или друг скапоцен спомен. Тие служат и како вечен спомен на душата на починатиот и како строго предупредување за возачите што минуваат.
Но, не секој „свеќник“ е знак на трагедија. Некои се израз на длабока благодарност. Тие се изградени од луѓе кои чудесно преживеале несреќа, како знак на благодарност кон светецот за кој веруваат дека ги заштитил. Во оваа смисла, тие се споменици не на смртта, туку на спасениот живот.

„Тама“: Заветот што се претвора во камен и малтер.
Друг вид мал храм е приватната капела, позната како „екклисакија“ (εκκλησάκια) или „проскинитарија“ (προσκυνητάρια). Тие можат да се видат во дворовите на куќите, во маслинови градини или на осамени ридови со поглед на морето. Често нивната изградба е исполнување на „тама“ (τάμα) – свет завет.
„Тама“ е ветување дадено на Бога или на светец во тежок момент – во случај на сериозна болест, семејна криза или финансиски тешкотии. Верникот ветува дека ако неговата молитва биде слушната, тој ќе направи нешто за возврат. Ова може да биде донација за црква, помош за некој во неволја или, во еден од неговите највисоки изрази, изградба на капела. Така, малиот храм станува физички доказ за чудо што се остварило, место на осаменост, молитва и благодарност, достапно не само за семејството, туку и за секој патник.
Внатрешноста на овие капели, иако скромна, се одржува со извонредна грижа. Секогаш има икони, кандило, свеќи, а понекогаш дури и мал црковен сад. Нивните врати често се оставаат отклучени, тивка покана за секого да влезе, да запали свеќа и да биде сам со својата вера за момент.

Од антиката до денес: Непрекината традиција
Традицијата на подигнување светилишта на отворено има длабоки корени во грчката историја, кои датираат многу пред христијанството. Античките Грци граделе мали олтари и хермеси (камени столбови со главата на богот Хермес) на раскрсниците и границите на имотите за да бараат заштита од боговите додека патуваат. Со усвојувањето на христијанството, оваа паганска практика не исчезнала, туку била трансформирана и адаптирана, при што олимписките божества биле заменети со христијански светци.

Архитектонска разновидност: Отпечаток на местото
Архитектурата на овие мали капели е исклучително разновидна и ги одразува локалните традиции и материјали. На Кикладите, тие се заслепувачки бели, со кубни форми и светло сини куполи, одразувајќи го иконскиот стил на големите цркви на Санторини и Миконос. Во планинските региони на континентална Грција, како што се Епир или Тесалија, капелите се изградени од локален камен, со покриви од камени плочи, како да израснале од самата земја. Некои се доста едноставни, додека други се богато украсени со мозаици, фрески и резбани камени елементи.
Иако изградбата на споменици покрај патот често е во „сива“ правна област, властите покажуваат толеранција, разбирајќи ја длабочината на традицијата и нејзината емоционална вредност за луѓето.
Милионите мали капели на патиштата и во дворовите на Грција се многу повеќе од религиозни симболи. Тие се материјалното ткиво на жива вера, мапа на човечки судбини напишана на пејзажот. Тие се тивок разговор на Грците со нивната историја, нивната земја и нивниот Бог – бесконечен извештај за камен, вера и светлина. БгНЕС