Откако ќе помине топлотниот бран од јуни 2025 година, ќе излезат на виделина други приоритети: низ целиот свет, а особено во Европа и Франција, ќе видиме појава на други итни проблеми: куповна моќ, пензии, војна, вработување, образование, здравствена заштита, јавен долг. Насекаде ќе ги заборавиме засега ужасните ноќи поминати во загушливи станови, невозможните работни денови во несоодветни работилници, непроодни канцеларии, архаични училишта. Ќе го заборавиме сето ова сè додека следниот топлотен бран не нè потсети дека светот, ако остане каков што е, ќе стане целосно ненаселлив.

Несватливо e  бидејќи правиме глупава работа со производство на сè повеќе стакленички гасови што ја нарушуваат климата. Глупаво  e бидејќи исто така не правиме ништо за да го прилагодиме нашиот начин на живот на оваа клима.

Дали ќе продолжиме вака долго? Дали ќе продолжиме долго да не правиме ништо? Дали конечно ќе разбереме дека во воената економија во која итно треба да се вклучиме, не е потребна само цивилна и воена безбедност. Исто така, потребно е образование, здравствена заштита, промени во животниот стил и развој на технологии што можат да одговорат на овие предизвици. Особено, постои итна потреба сериозно да се намалат емисиите на стакленички гасови и да се организира нашата адаптација на новата клима.

Човекот се преосмислува себеси многу потешко од природата. Тој не знае толку добро како природата како да ја искористи предноста на она што му се заканува. Според концептот измислен од Насим Талеб, човекот не е „анти-кршлив“. Тој итно треба да стане таков.

Денес, повеќе од половина од човештвото веќе живее во клима идентична или полоша од онаа предвидена за Европа во 2100 година. Во овие региони, некои луѓе (како оние што живеат во бараки од брановиден лим во мегаградовите на Африка и Индискиот потконтинент) живеат во пекол. Други, во истите овие региони, со векови, или барем со децении, развиваат начини да се прилагодат на објективно неподнослива клима. Градејќи ги своите куќи со материјали што апсорбираат или одбиваат топлина, варејќи ги своите покриви, организирајќи интелигентна циркулација на воздухот, лоцирајќи ги своите градови во близина на реки и во сенка на високи дрвја. И, поопшто, имитирајќи ја природата, која е толку вешта во прилагодувањето на секоја закана што се реинвентира себеси.

Најдобрите урбани и социјални практики на тропските земји се итно потребни за радикална трансформација на урбанистичкото планирање и начинот на живот во градовите низ целиот свет, особено на северната хемисфера.

Безброј индиски и африкански архитекти и урбанисти нудат исклучителни решенија кои премногу често се занемаруваат на Северот. На пример, училиштето Гандо во Буркина Фасо, дизајнирано од архитектот Диебедо Франсис Кере, користи ѕидови од сурова земја за регулирање на внатрешната температура; подигнатиот покрив обезбедува ефикасна природна вентилација, одржувајќи ги училниците ладни без климатизација. Еко-областа Себеникоро 2000 во Бамако, Мали, комбинира густина и екологија, со засенчени улички, куќи изградени од локални материјали и одржливо управување со ресурсите. Областа Ксар Тафилелт во Гардаја, на влезот во алжирската Сахара, користи камен, вар и гипс за нивната термичка инерција, со тесни, засенчени улички кои одржуваат ладни; рециклирањето на отпадните води овозможува наводнување на зелените површини. Еколошкиот хотел Тамбас во Мавританија, со своите згради од кал и дрво на потпорници и покриви од туф (мочуришно растение познато и како папур), хармонично се вклопува во сахелскиот пејзаж, промовирајќи пермакултура и одржливо управување со водите; Училиште во Раџастан, на границата со Пакистан, изградено од жолт песочник, со дебели ѕидови и варова облога за регулирање на температурата; опремено е со соларни панели и нуди ладна оаза во пустината Тар. Административната зграда Индира Парјаваран Бхаван во Њу Делхи, првата владина зграда со „нулта енергија“ во Индија, користи изолациски материјали, природна вентилација, соларни панели и геотермален систем за одржување на удобна внатрешна температура. Поопшто, калта се користи за изградба на одржливи, термички ефикасни станови во рурална Индија.

Во Европа, многу малку проекти го разбрале ова и се инспирирани од него. Особено во Шпанија: во Барселона, проектот „Adaptemos las escuelas al cambio climático“ ги трансформира училиштата во климатски отпорни простори преку вклучување на вегетација, засенчени површини и точки за вода.

Но, треба да се направи многу повеќе. Треба да направиме повеќе од само климатизација на неколку училници и работилници. Треба да размислиме за сè со понизност, инспирирајќи се од она што се прави на југот, заменувајќи ги бетонските почви насекаде со природни почви, давајќи нов живот на грмушките, бокахосите, регенеративното земјоделство, природното наводнување, циркулацијата на водата во градовите со градење куќи со природни материјали што штитат од топлина. Па дури и доближување на градовите до реките и езерата.

Ако за прв пат гордиот Запад можеше да покаже понизност, ќе победеше во сè. 

————————————————————————————————— 

Жак Атали е француски економист, финансиер и филозоф. Во 1991 година стана основач и прв раководител на новата Европска банка за обнова и развој. Автор е на романи, есеи и монографии, меѓу кои се издвојува книгата „Евреите, светот и парите“, која е преведена и на бугарски јазик.