Шокантно ново истражување на Институтот INSCOP покажува дека значителен дел од Романците со носталгија се навраќаат на комунистичкото минато на земјата, а особено на владеењето на Николае Чаушеску. Според истражувањето, мнозинството испитаници веруваат дека таканареченото „Златно доба“ на Чаушеску било период во кој државата подобро се грижела за своите граѓани, а соработката меѓу луѓето била поизразена.

Цели 66,2% од испитаниците веруваат дека Чаушеску бил добар лидер, додека само 24,1% изразуваат негативно мислење. Дури и самиот комунистички режим добива позитивна оценка – 55,8% го дефинираат како добра работа за Романија, во споредба со 34,5% кои не се согласуваат.

Интересно е што и покрај позитивната оценка, огромно мнозинство – 80% – признаваат дека немало слобода за време на комунизмот, додека само 9% веруваат дека слободата била поголема тогаш.

Анкетата е спроведена преку телефонски интервјуа со 1.505 Романци над 18 години. Резултатите изгледаат алармантни за земја која сега е полноправна членка на ЕУ и НАТО. Многумина во Романија за ваквите ставови ја обвинуваат селективната меморија, носталгијата за „поедноставни времиња“ и дезинформативната пропаганда поддржана од Русија.

Падот и крајот на режимот

Николае Чаушеску ја водеше комунистичка Романија од 1965 до декември 1989 година, кога неговиот режим беше соборен во десетдневна револуција – единствената крвава трансформација во Централна Европа за време на распадот на социјалистичкиот блок. Ова се случи само еден месец по падот на Берлинскиот ѕид, кога комунистичките режими во регионот се распаднаа или беа трансформирани без крвопролевање – во Унгарија, Полска и Источна Германија.

На 21 декември 1989 година, по денови смртоносна репресија во Темишвар, Чаушеску се обиде да мобилизира 100.000 свои поддржувачи во Букурешт, но толпата неочекувано се сврте против него. По понатамошни судири со војската, Чаушеску и неговата сопруга Елена избегаа од главниот град. На 25 декември, тие беа заробени и застрелани од војската во Тарговиште по брзо судење организирано од новоформираниот Совет за национален спас .

Искрата во Темишвар

Востанието започнало на 16 декември во Темишвар, каде што унгарското малцинство протестирало против репресијата врз пасторот Ласло Текес. Градот се кренал на нозе и по тридневна крвава репресија, војската се повлекла, прогласувајќи го Темишвар за ослободен од комунизмот. Веста за востанието се проширила низ целата земја и стигнала до Букурешт, забрзувајќи го падот на режимот.

Корените на незадоволството

Кон крајот на 1980-тите, Чаушеску владееше со тешка рака над земјата исцрпена од економска стагнација и репресија. Режимот се обиде да изгради нова „систематизирана“ Романија инспирирана од Мао Це Тунг и Ким Ил-сунг. Илјадници села беа уништени, населението беше насилно преселено, а економијата не можеше да издржи амбициозни инфраструктурни проекти.

Во 1970-тите, Чаушеску уживаше меѓународен престиж поради својата независна надворешна политика. Романија беше единствената земја од Источниот блок што одби да учествува во задушувањето на Прашката пролет, а Чаушеску одигра клучна улога во зближувањето меѓу Кина и САД. Ова му донесе западни кредити и посебен статус во меѓународните институции, вклучително и членство во ММФ и договори со Европската заедница.

Тотална контрола и култ на личноста

Секуритате, страшната политичка полиција, одржуваше мрежа од стотици илјади информатори. Секое средство за комуникација беше контролирано, а машините за пишување беа регистрирани. Противниците на режимот беа мачени или ликвидирани, вклучително и во странство. Дури и употребата на контрацептивни средства и абортуси беше забранета, со цел да се зголеми стапката на наталитет и идната работна сила.

Чаушеску од пропагандата бил нарекуван „Гениј на Карпатите“ или едноставно „Диригент“ – титула што ја користел и фашистичкиот диктатор Јон Антонеску. Сатиричната опозиција го нарекла „Дунав на мислата“, иронично осврнувајќи се на неговите ирационални политички и социјални одлуки.

Наследство и парадокс

И покрај бруталноста на режимот, Чаушеску остана меѓународно почитуван речиси до крајот на своето владеење. Денес, меѓутоа, и покрај сите историски факти за репресијата, гладот и недостатокот на слобода, значаен дел од Романците со носталгија се сеќаваат на неговата ера. Дали ова е резултат на социјално разочарување, економска несигурност или едноставно митологизирање на минатото, останува отворено прашање, особено во контекст на модерна Романија, членка на Европската Унија и НАТО. 
———————————————————–
Анализа на Euronews, Серџо Кантоне