Програмата „Енеј“, нова алатка за вештачка интелигенција од „Гугл Дипмајнд“, која проценува каде и кога се создадени латински текстови, како и кои зборови недостасуваат, историчарите ја сметаат за голема „пресвртница“.
Покрај санитарните услови, медицината, образованието, производството на вино, јавниот ред, наводнувањето, патиштата, системите за свежа вода и јавното здравје, Римјаните оставиле и многу натписи, пишува „Гардијан“.
Разбирањето на античките текстови може да биде мака за научниците, но новата алатка со вештачка интелигенција има за цел да го олесни процесот. Именувана „Енеј“ по митскиот тројански херој, програмата проценува каде и кога се направени натписите и сугерира кои зборови недостасуваат.
Историчарите кои ја подложија програмата на брзи тестови рекоа дека таа ја трансформирала нивната работа помагајќи им да идентификуваат слични натписи на оние што ги проучувале, клучен чекор во ставањето на текстовите во контекст и предлагајќи зборови за пополнување на неизбежните празнини во истрошените и оштетени артефакти.
„’Енеј’ им помага на историчарите да толкуваат, анотираат и реставрираат фрагментарни латински текстови. Тоа е голем предизвик што си поставивме за цел да го решиме“, рекла Теа Сомершилд, доктор по филозофија, историчарка од Универзитетот во Нотингем, која го разви „Енеј“ со технолошката компанија.
Натписите се меѓу најважните записи за животот во античкиот свет. Најсложените може да ги покриваат ѕидовите на спомениците, но многу други се во форма на царски декрети, политички графити, љубовни песни, деловни записи, епитафи на гробови и списи за секојдневниот живот. Научниците проценуваат дека секоја година се наоѓаат околу 1.500 нови натписи.
Но, постои проблем. Натписите често се скршени на парчиња или толку оштетени од времето што делови се нечитливи. И многу предмети со натписи се расфрлани низ годините, што го прави нивното потекло неизвесно.
Тимот на „Гугл“, предводен од Јанис Асаела, соработуваше со историчари за да ја создаде алатката за вештачка интелигенција за да помогне во процесот на истражување. Програмата е обучена на огромна база на податоци од речиси 200.000 познати натписи, што изнесува 16 милиони знаци.
Програмата „Енеј“ зема текст, а во некои случаи и фотографии, од натписот што се проучува и се потпира на неговото механичко учење за да создаде список на поврзани натписи од 7 век п.н.е. до 8 век п.н.е. Наместо само да бара слични зборови, вештачката интелигенција ги идентификува и поврзува натписите преку подлабоки историски врски.
Откако ќе биде обучена на богата колекција на натписи, вештачката интелигенција може да ги додели текстовите за проучување на една од 62-те римски провинции и да процени кога е напишана, со маргина на грешка од 13 години. Исто така, обезбедува потенцијални зборови за пополнување на евентуални празнини, иако ова е тестирано само на познати натписи каде што текстот е блокиран.
Во друг тест на „Енеј“, истражувачите објавија огромен натпис врежан во споменици низ Римското Царство. Фаленото дело „Res Gestae Divi Augusti“ ги опишува животните достигнувања на првиот римски император, Август.
Во друг тест, „Енеј“ ги анализираше натписите на вотивниот олтар од Могонтијакум, сега Мајнц во Германија, и откри преку суптилни јазични сличности како тој бил под влијание на постар вотивен олтар во регионот.
„Тоа беа неверојатни моменти за нас“, истакнува Сомершилд.
Деталите се објавени во списанието „Нејчр“ (Nature), а „Енеј“ е достапен за истражувачите онлајн.
Во соработка, 23 историчари го користеа „Енеј“ за да анализираат латински натписи. Контекстот што го обезбеди алатката беше корисен во 90 проценти од случаите.
„Ветува дека ќе биде голема пресвртница“, рекла Мери Берд, професорка по класични студии на Универзитетот во Кембриџ.
