Откако израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху објави дека Израел има намера да го окупира Појасот Газа со цел да воспостави цивилна администрација во која Хамас нема да има влијание, реакциите се излеваат од сите страни. И тие се претежно негативни.
Објавата не е задоволувачка ниту за израелските воени началници, кои се загрижени за опасноста за заложниците и долгорочните последици од таквата операција.
Според израелските медиуми, целиот процес би се одвивал во две фази.
Првата вклучува интензивни воени операции насочени кон понатамошно уништување на инфраструктурата на Хамас и преземање контрола врз клучните области, вклучувајќи го и градот Газа.
Оваа фаза предвидува евакуација на цивилното население од северните делови на Газа кон југ, со создавање хуманитарни коридори.
Втората фаза подразбира воспоставување целосна воена контрола врз Појасот Газа, но без постојана израелска администрација. Планот е администрацијата да се предаде по шест до девет месеци на „арапските сили“ или цивилна администрација која не е поврзана со Хамас или Палестинската самоуправа, а воедно да се обезбеди дека областа ќе остане демилитаризирана и нема да претставува закана за Израел.
Египет како решение?
Никаде не е дефинирано или објаснето кои „арапски сили“ би управувале со Појасот Газа, а се споменуваат неколку опции.
Според израелската идеја, тоа би била коалиција од неколку држави, но прашање е кој би бил на чело и со каков план.
Досега, повеќето очи се насочени кон Египет. Прифатлив за Израел поради неговата географска близина и историската улога во посредувањето меѓу Израел и палестинските групи, вклучително и Хамас.
Планот на Египет за реконструкција на Газа од 53 милијарди долари, усвоен на самитот на Арапската лига во Каиро во март, предвидува формирање административен одбор од независни палестински технократи кои ќе управуваат со Газа за време на преодниот период, со поддршка од Египет и Јордан во обуката на палестинските безбедносни сили.
Овој предлог сугерира дека „арапските сили“ би биле повеќе советодавни по природа, без директно воено или административно присуство.
Јордан е исто така споменат како потенцијален домаќин на новата администрација на Појасот Газа, но јорданските претставници, како што е министерот за надворешни работи Ајман Сафади, експлицитно ја отфрлија идејата за испраќање арапски трупи во Газа, нагласувајќи дека не сакаат да бидат сметани за „непријатели“ или да преземат одговорност за последиците од израелските акции.
Обединетите Арапски Емирати и Саудиска Арабија, поради нивните финансиски можности, често се споменуваат како потенцијални донатори за реконструкција на Газа и привремени администратори.
Сепак, обете земји имаат резервиран став кон Хамас и изразија услов дека ќе поддржат само решенија што вклучуваат демилитаризација на Хамас и воспоставување легитимни палестински институции, но без раселување на луѓе.
Хамас, од друга страна, изјави дека ќе ја смета секоја странска администрација за „окупативна“ ако е на кој било начин поврзана со договор со Израел.
Осуди
Планот за окупација на Појасот Газа наиде на речиси едногласна осуда од западните сили, од Германија, Обединетото Кралство и Франција до лидерите на ОН и Европската Унија.
Турција ја повика меѓународната заедница да го спречи спроведувањето на планот, обвинувајќи го Израел за обид за насилно раселување на Палестинците.
Кина изрази сериозна загриженост, нагласувајќи дека Газа им припаѓа на Палестинците и дека единствениот начин за решавање на кризата е итен прекин на огнот.
САД, за разлика од повеќето сојузници, не го осудија експлицитно планот. Амбасадорот на САД во Израел, Мајк Хакаби, изјави дека „не е улога на САД да му кажуваат на Израел што да прави“, нагласувајќи дека Израел има право сам да донесува одлуки за националната безбедност.
Претседателот Доналд Трамп избегна директен коментар за планот, фокусирајќи се наместо тоа на потребата од разоружување на Хамас и осигурување дека Газа не претставува закана за Израел.
Малку е веројатно дека меѓународната осуда ќе влијае врз израелскиот премиер да се откаже од својот план, само внатрешните односи во Израел можат да го сторат тоа. Откако ги објави своите намери, во Тел Авив се организирани масовни протести со барање за крај на војната, а не нејзино продолжување.
Политичката опозиција на премиерот во Израел нагласува дека самиот Нетанјаху повеќе не знае како да излезе од позицијата во која ја доведе земјата.
Опозицискиот лидер Јаир Лапид остро го критикува премиерот, обвинувајќи го за загрозување на животите на заложниците и продлабочување на меѓународната изолација на Израел со ескалација на конфликтот во Газа. Тој се залага за преговори и дипломатско решение.
Бени Ганц, поранешен министер за одбрана и член на воениот кабинет, предупреди дека целосната окупација на Газа би била „стратешка грешка“ што би можела да доведе до долгорочен воен и економски товар за Израел.
Поранешните лидери на Израелските одбранбени сили и безбедносните агенции го критикуваа планот како непрактичен и опасен. Тие истакнуваат дека целосната окупација би барала огромни ресурси и би ја загрозила безбедноста на Израел на други фронтови, како што е Либан.
План за разделба
Тие, исто така, потсетуваат на причините зошто Ариел Шарон, израелски премиер од 2001 до 2006 година, еднострано го повлече Израел од Појасот Газа во 2005 година, потег познат како „План за раздвојување“.
Шарон тврдеше дека повлекувањето од Газа е во најдобар интерес на безбедноста на Израел. Тој тврдеше дека Израел не може да ја одржува воената контрола врз Газа на неодредено време бидејќи тоа создава постојани тензии, ги исцрпува воените ресурси и ги изложува израелските војници на опасност.
Шарон го гледаше повлекувањето од Газа како дел од поширока стратегија на „раздвојување“ меѓу Израелците и Палестинците, што би ја намалило директната интеракција и конфликт, а воедно би го задржало правото на Израел воено да интервенира во Појасот Газа доколку е потребно.
За само 7 дена, од 15 до 22 август 2005 година, Израел се повлече од Појасот Газа, насилно и наспроти отпор, пресели околу 8.500 еврејски доселеници кои живееја таму и ги уништи нивните домови.
Повлекувањето не го донесе очекуваниот мир. Хамас ги доби палестинските избори следната година, а во 2007 година презеде целосна контрола врз Газа, што доведе до блокада од страна на Израел и Египет и повеќекратни воени конфликти (2008, 2012, 2014…).
Рецепт за катастрофа
Дури и тогаш, израелските аналитичари предупредуваа дека едностраните планови не можат да дадат резултати и да донесат траен мир. Слично е и денес. Јоси Бејлин, поранешен израелски министер и преговарач за мир, познат по својата улога во договорите од Осло, во интервју за Хаарец изјави дека „планот на Нетанјаху за целосна контрола врз Газа е рецепт за катастрофа“.
Тој додаде дека „ова не е само стратешка грешка што ќе ги чини животите на заложниците и ќе ја продлабочи хуманитарната криза, туку и политички маневар што се обидува да го одвлече вниманието од правните проблеми на премиерот.
Повторната окупација на Газа нема да го уништи Хамас, туку ќе го зајакне неговиот отпор и реконструкција и дополнително ќе го изолира Израел на меѓународната сцена“.
Тал Шалев, политички аналитичар, за Си-Ен-Ен изјави дека „планот на Нетанјаху за преземање на Газа не задоволува никого освен него. Тоа не им одговара на неговите коалициски партнери, кои сакаат целосна анексија, ниту на военото раководство, кое предупредува на опасностите од заложници и исцрпеност на армијата, ниту на јавноста, која сака прекин на огнот“.
Од друга страна, аналитичарката Мона Јакубијан од Центарот за стратешки и меѓународни студии (CSIS) предупредува дека планот на Нетанјаху за целосна контрола врз Газа може да го доведе Израел до „вечна војна“.
И покрај сите критики, Нетанјаху најавува дека нема да се откаже од својот план. „Имаме намера да ја преземеме контролата врз Газа за да ја обезбедиме нашата безбедност, да го отстраниме Хамас, да му дозволиме на населението да биде слободно и да го предадеме на цивилна администрација која нема да биде Хамас и ќе се залага за уништување на Израел“, рече тој во интервју за Фокс Њуз.
