Европската Унија (ЕУ) на настаните во Србија, каде што засега ЕУ упатува воздржани повици за обезбедување на основните права на собирање и смирување на тензиите, и се прашува дали притисокот врз владата на Александар Вучиќ од таа страна наскоро би можел да се зголеми.
ДВ наведува дека ситуацијата во Србија е напната и дека секојдневно пристигнуваат нови извештаи за полициско насилство врз демонстрантите, апсења – и обвинувања дека владата ангажира одреди за тепање врз граѓаните.
Во него се истакнува дека протестите што започнаа по уривањето на крошна во Нови Сад во ноември беа мирни долго време – но дека насилството ескалираше во последните денови и дека „српскиот популистички претседател Александар Вучиќ сега сака уште поостро да ги задуши протестите“.
Во реакцијата на Брисел на ескалацијата во земјата кандидат за ЕУ, Дојче Веле пишува дека амбасадорот на ЕУ во Србија, Андреас фон Бекерат, во соопштението ги повика „сите страни да ги смират тензиите“ и дека секое сомневање за прекумерна употреба на сила од страна на полицијата мора правилно да се истражи.
На прашањето на ДВ, Европската комисија рече дека внимателно ја следи ситуацијата, објави германскиот портал, цитирајќи го портпаролот на Европската комисија кој рече дека „Правата на мирни демонстрации и слобода на собирање мора да се почитуваат, а властите мора да ги заштитат учесниците на собирот од повреди или насилство“.
Дојче Веле истакнува дека ваквите изјави не се доволни за некои и дека критичарите со месеци повикуваат на построг курс кон српските власти и претседателот Вучиќ.
Еден од нив, според ДВ, е европратеникот Тонино Пицула, известувач за Србија и хрватски социјалдемократ, кој ја критикуваше ЕУ за тоа што не покажал унифициран и покритичен став кон Србија.
„ЕУ во моментов нема мотиви ниту капацитети поинаку да се однесува кон малигниот режим на Александар Вучиќ. За разлика од Украина, на ЕУ ѝ недостасува компонента на единство што би претставувала притисок што би довел до компромис, а можеби и до избори“, ги пренесува Дојче Веле зборовите на Тонино Пицула за Н1.
Стратешките интереси на Брисел и Белград, исто така, би можеле да играат улога во ова, истакнува ДВ, потсетувајќи дека минатата година Германија го потпиша Договорот за литиум со Србија.
Во текстот се цитираат и зборовите на Антигона Имери од Центарот за европски политички студии (CEPS) во Брисел, дека Србија исто така вешто ги користела своите пријателски односи со Русија и дека ЕУ била премногу попустлива кон Србија од страв да не се приближи до Русија, со оценка дека „таа стратегија не успеала“ и дека „ЕУ сега мора итно да постави поинаков тон“.
Но, како што додава DW, дури и по најновата ескалација на насилството, ЕУ продолжи како и досега со Србија и не ја повика експлицитно владата на одговорност.
Антигона Имери смета дека ова е „разбирливо од геополитичка перспектива“, но дека станува проблематично ако се создаде впечаток дека ова се прави на сметка на основните вредности на Унијата.
Таквиот впечаток дополнително ја поткопува довербата на многу луѓе во ЕУ – а таа веќе е слаба во Србија, истакнува DW.
Неколку анкети оваа пролет покажаа дека само околу 40 проценти од граѓаните го поддржуваат приклучувањето кон ЕУ, додека повеќе од половина се против, додека други анкети покажуваат тесна трка, објавува германскиот портал.
Како што истакнува DW, не сите експерти ја сметаат стратегијата на Брисел кон Белград за проблематична.
„Мислам дека е прерано да се процени ставот на ЕУ по ова прашање“, вели Нина Вујановиќ од бриселскиот тинк-тенк „Бругел“ и додава дека ЕУ сигнализирала дека ја следи ситуацијата и треба да продолжи да го прави тоа.
Таа смета дека ЕУ треба да користи економски стимулации наместо да врши притисок, така што ризикот од приближување на Србија кон Русија би бил мал. Вујановиќ вели дека Србија има многу поголем економски интерес да спроведува реформи на ЕУ отколку да се сврти кон Русија и дека земјата долго време е економски силно поврзана со ЕУ.
Притисок врз Вучиќ и неговите колеги може да се изврши преку економски средства, со оглед на тоа што ЕУ ѝ вети на Србија 1,6 милијарди евра до 2027 година, а овие средства се поврзани со спроведувањето на реформите, вели Вујановиќ, додавајќи дека „ЕУ би можела да ги одложи или намали овие средства ако утврди дека земјата не ги исполнува своите обврски“ и дека Србија во моментов се чини дека е далеку од спроведување на потребните реформи.
Дојче веле нè потсетува дека извештајот на ЕУ за владеењето на правото во Србија, објавен во јули, наведува дека сè уште постои силен политички притисок врз судството и актерите на граѓанското општество и дека постои растечка загриженост за безбедноста на новинарите во земјата.
„Токму против ова, студентите и граѓаните во Србија излегуваат на улиците со месеци – и покрај ризикот да бидат уапсени или повредени од полицијата. Доколку насилството на протестите не престане, ЕУ би можела да се најде под зголемен притисок да заземе појасен став кон Белград.“
