Новиот извршен директор на Јунајтед Груп, Стен Милер, и извршниот директор на државната Телеком Србија, Владимир Лучиќ, разговараа за слабеењето на телевизијата N1 и другите медиумски куќи во рамките на Јунајтед Медиа, последниот независен радиодифузер во Србија, откри Проектот за известување за организиран криминал и корупција (OCCRP), повикувајќи се на извор запознаен со внатрешните дискусии, како и фотографии и протечена внатрешна преписка.
Српскиот претседател Александар Вучиќ се соочува со девет месеци масовни протести против корупцијата и авторитаризмот, при што демонстрантите постојано се судираа со полицијата за немири и насилните провладини групи.
Но, повеќето српски медиуми известуваат во согласност со наративот на владата, прикажувајќи ги студентите и другите демонстранти, како и новинарите, како „терористи“ кои наводно сакаат да ја дестабилизираат земјата.
Една медиумска група се издвојува од оваа практика. „Јунајтед Медиа“, медиумската гранка на „Јунајтед Груп“, холандски телекомуникациски и медиумски конгломерат, управува со голем број медиуми во Србија, вклучувајќи го и нејзиниот највлијателен канал, Н1. Мрежата ги покриваше протестите во живо, истражуваше корупција и им даде простор на опозициските гласови.
Но, таа уредничка независност сега е под закана, објавува OCCRP.
Најјасни докази досега дека властите се обидуваат да го замолчат Н1
Гласини дека владата се обидува да го неутрализира Н1, како и пет други медиуми во сопственост на „Јунајтед Медиа“ во Србија, циркулираат меѓу новинарите, опозициските личности и пошироката јавност веќе некое време. Но, новите докази добиени од OCCRP даваат најјасна потврда досега дека сојузниците на Вучиќ се обидоа да ја замолчат мрежата во последните месеци.
Според извор запознаен со интерните дискусии, како и фотографии и протечена интерна кореспонденција разгледана од OCCRP, новиот извршен директор на „Јунајтед Груп“, Стен Милер, отпатувал во Белград претходно овој месец за да се сретне со Владимир Лучиќ, раководител на државната компанија „Телеком Србија“ и близок соработник на Вучиќ. Двајцата мажи се сретнале повторно една недела подоцна и разговарале за плановите на Милер за работењето на „Јунајтед Груп“ во Србија – вклучително и ветување за отпуштање на Александра Суботиќ, извршен директор на „Јунајтед Медиа“, која со години ја одржуваше независноста на медиумите и покрај силните политички и пазарни притисоци.
Милер беше назначен за извршен директор на „Јунајтед Груп“ во јуни од страна на нејзиниот мнозински сопственик, британскиот инвестициски фонд BC Partners.
Тој му рекол на Лучиќ дека знае дека српскиот претседател е незадоволен што Суботиќ сè уште не е отпуштена, како што беше ветено, но дека му треба повеќе време да ја отстрани бидејќи прво се потребни други промени, според извор запознаен со дискусиите.
OCCRP не видел докази дека Вучиќ му наредил на Лучиќ или на некој друг да направи промени во N1. Сепак, коментарите на Вучиќ дадени во февруари оваа година во интервју за провладината Пинк ТВ сугерираат дека тој знаел дека отпуштањето е неизбежно. Вучиќ тогаш рече дека некои вработени во N1 ќе бидат отпуштени во ноември.
Во краток одговор на прашањата на OCCRP, портпаролот на српскиот претседател изјави дека Вучиќ „не влијаел врз уредувачката политика на медиумите, ниту пак е заинтересиран за тоа“.
Во писмен одговор до OCCRP, извршниот директор на Телеком Србија, Лучиќ, негираше дека разговарал за отпуштањето на Суботиќ со Милер.
„Ние не се мешаме во кадровските одлуки на другите компании“, рече Лучиќ, додавајќи дека неговите разговори со директорот на United Group биле за „технички и регулаторни прашања […] Не е споменато ништо поврзано со кадровски промени“.
Тој го опиша својот однос со претседателот на Србија како „исклучиво професионален и институционален, во согласност со управувањето со голема национална инфраструктурна компанија“.
Милер не одговори на прашањата на OCCRP. Портпаролот на United Group, сепак, рече: „United Group негира дека соработува со некого на кампања насочена кон „осакате“ или влијание врз уредничката независност на телевизијата N1“.
Кога беше прашана за наодите на новинарката, Суботиќ, која е на чело на United Media речиси 15 години, рече дека е „неприфатливо менаџер назначен од инвестицискиот фонд BC Partners да разговара за нејзиното отпуштање со директорот на конкурентска компанија, особено Telekom Srbija“.
Таа оцени дека ваквите дискусии ја покажуваат намерата на властите да ги ослабнат медиумските слободи во Србија. Суботиќ нагласи дека нема да дозволи политички или економски притисоци да влијаат врз уредничката политика на медиумите под нејзино водство.
Портпаролот на BC Partners, мнозинскиот сопственик на United Group, изјави: „Никогаш немало и никогаш нема да има прекумерно влијание од политички притисоци во која било земја во која инвестираме или работиме. Компанијата дејствува во најдобар интерес на компанијата и нејзините инвеститори. (…) United Media отсекогаш гарантирала и ќе продолжи да ја гарантира независноста на својот уреднички и новинарски персонал. Ова веќе е јавно потврдено во неколку наврати.“
Промените во менаџментот следеа по продажбата на дел од средствата на Telekom
Британскиот инвестициски фонд BC Partners купи мнозински удел во United Group пред шест години од нејзиниот основач, српскиот бизнисмен Драган Шолак, но не почна да прави големи промени сè до февруари оваа година, кога BC Partners и United Group се согласија да продадат дел од средствата на United Group на Балканот.
Во април 2025 година, United Group го продаде SBB (Serbian Broadband), провајдер на кабелска телевизија и интернет, на телекомуникацискиот гигант e& PPF Telecom Group, кој работи во Централна и Југоисточна Европа. Приближно во исто време, Telekom Srbija ги купи правата за емитување на NetTV Plus, Total TV и регионални спортски настани од United Group во договор вреден повеќе од 650 милиони евра.
Од каде BC Partners ги доби своите пари?
BC Partners е инвестициски фонд кој собира средства од инвеститори за аквизиции. Според јавно достапните документи од нејзината советодавна фирма, помеѓу 2011 и 2025 година, голем дел од неговиот капитал доаѓал од јавните пензиски фондови на САД и локалните пензиски системи, вклучувајќи го Калифорнискиот пензиски фонд за наставници и Пензискиот систем на градот Њујорк. Овие институции немаат никаква улога во управувањето со работите на BC Partners, но нивниот капитал индиректно ги финансира компаниите во кои инвестира фондот.
Купувањата на Телеком Србија претставуваа победа во долгогодишното соперништво со United Group. Со години, Лучиќ го обвинуваше Шолак дека користи државни ресурси за развој на својата компанија. Почнувајќи од мала компанија во Крагуевац, Шолак ја изгради United Group во меѓународен конгломерат.
Ситуацијата драматично се промени во последните години. United Group постојано се жалеше на неповолната пазарна клима, тврдејќи дека државата го спречува нејзиното проширување и одбива дозволи за влез во нови области, како што е развојот на 5G мрежата.
Додека BC Partners и United Group продадоа дел од своите балкански средства на Telekom Srbija, United Group ја задржа United Media, која ги поседува N1, Nova S, TV Vijesti и други медиуми во регионот. Сепак, овие продажби наскоро беа проследени со големи кадровски промени во United Group, под надзор на претседателот на BC Partners, Никос Статопулос. Шолак и тогашната извршна директорка Викторија Боклаг беа ненадејно заменети, а Милер беше назначен за извршен директор во јуни.
Во меѓувреме, Шолак поднесе тужба против BC Partners, тужејќи ги за бонус од 200 милиони евра што наводно му се должат, и формално побара од Холандската стопанска комора да истражи она што тој го нарекува „сериозна криза во управувањето“ во United Group. Тој, исто така, понуди да го откупи уделот на BC Partners во United Group, но понудата наводно беше одбиена.
Статопулос не одговори на прашањата испратени до него преку BC Partners и United Group.
Телеком во центарот на напорите за доведување на медиумите под уредничка контрола блиску до владата
Телеком Србија во последните години беше во центарот на напорите за доведување на влијателните медиуми во земјата под сопственост и уредничка контрола блиску до владата.
Под водство на Лучиќ, кој беше назначен за извршен директор на Телеком Србија во 2020 година, државната компанија спроведува агресивна стратегија за проширување.
Покрај аквизициите од United Group, Телеком Србија купи или лансираше неколку телевизиски станици, вклучувајќи ги Euronews Srbija, Bloomberg Adria и Newsmax Balkans, и стана еден од најголемите огласувачи во земјата, особено во провладините весници.
Аквизициите не беа евтини: годишниот извештај на Телеком Србија за 2024 година покажува дека е оптоварен со повеќе од три милијарди евра долг, главно настанат од финансирањето на овие аквизиции и поврзаните инвестиции. Сепак, медиумските аналитичари веруваат дека ваквите аквизиции им послужиле добро на властите, бидејќи тие концентрирале поголем број медиумски куќи под сопственички структури кои се продржавно ориентирани, оставајќи ја земјата речиси без вистински независни медиумски куќи.
Сега, протечените е-пораки од „Јунајтед Груп“ покажуваат дека вработените се плашат дека нивните куќи би можеле да бидат следни.
Регионалниот менаџмент и уредниците изразија загриженост за уредничката независност по промените на врвот на компанијата.
„Тековната неизвесност во врска со нашата стратешка насока – зголемена од гласините за нови политички зделки или евентуално затворање на медиумски куќи кои служеа на јавниот интерес повеќе од една деценија – е длабоко дестабилизирачка за нашите вработени“, напишаа Суботиќ и другите директори во е-пошта до компанијата.
Портпаролот на BC Partners, мнозинскиот сопственик на United Group, изјави: „Никогаш немало и никогаш нема да има прекумерно влијание од политички притисоци во која било земја во која инвестираме или работиме. Компанијата дејствува во најдобар интерес на компанијата и нејзините инвеститори. (…) United Media отсекогаш гарантирала и ќе продолжи да ја гарантира независноста на својот уреднички и новинарски персонал. Ова веќе е јавно потврдено во неколку наврати.“
Промените во менаџментот следеа по продажбата на дел од средствата на Telekom
Британскиот инвестициски фонд BC Partners купи мнозински удел во United Group пред шест години од нејзиниот основач, српскиот бизнисмен Драган Шолак, но не почна да прави големи промени сè до февруари оваа година, кога BC Partners и United Group се согласија да продадат дел од средствата на United Group на Балканот.
Во април 2025 година, United Group го продаде SBB (Serbian Broadband), провајдер на кабелска телевизија и интернет, на телекомуникацискиот гигант e& PPF Telecom Group, кој работи во Централна и Југоисточна Европа. Приближно во исто време, Telekom Srbija ги купи правата за емитување на NetTV Plus, Total TV и регионални спортски настани од United Group во договор вреден повеќе од 650 милиони евра.
Од каде BC Partners ги доби своите пари?
BC Partners е инвестициски фонд кој собира средства од инвеститори за аквизиции. Според јавно достапните документи од нејзината советодавна фирма, помеѓу 2011 и 2025 година, голем дел од неговиот капитал доаѓал од јавните пензиски фондови на САД и локалните пензиски системи, вклучувајќи го Калифорнискиот пензиски фонд за наставници и Пензискиот систем на градот Њујорк. Овие институции немаат никаква улога во управувањето со работите на BC Partners, но нивниот капитал индиректно ги финансира компаниите во кои инвестира фондот.
Купувањата на Телеком Србија претставуваа победа во долгогодишното соперништво со United Group. Со години, Лучиќ го обвинуваше Шолак дека користи државни ресурси за развој на својата компанија. Почнувајќи од мала компанија во Крагуевац, Шолак ја изгради United Group во меѓународен конгломерат.
Ситуацијата драматично се промени во последните години. United Group постојано се жалеше на неповолната пазарна клима, тврдејќи дека државата го спречува нејзиното проширување и одбив
а дозволи за влез во нови области, како што е развојот на 5G мрежата.
Додека BC Partners и United Group продадоа дел од своите балкански средства на Telekom Srbija, United Group ја задржа United Media, која ги поседува N1, Nova S, TV Vijesti и други медиумски куќи во регионот. Сепак, по овие продажби набрзо следеа големи кадровски промени во United Group, под надзор на претседателот на BC Partners, Никос Статопулос. Шолак и тогашниот извршен директор Викторија Боклаг беа ненадејно отстранети, а Милер беше назначен за извршен директор во јуни.
Оттогаш Шолак покрена судска постапка против BC Partners, тужејќи ги за бонус од 200 милиони евра што наводно му се должат, и формално побара од Холандската стопанска комора да истражи она што тој го нарекува „сериозна криза во управувањето“ во United Group. Тој, исто така, понуди да го откупи уделот на BC Partners во United Group, но понудата наводно беше одбиена.
Статопулос не одговори на прашањата испратени до него преку BC Partners и United Group.
Телеком во центарот на напорите за ставање на медиумите под уредничка контрола пријателски настроена кон владата
Телеком Србија е во центарот на напорите во последните години за ставање на влијателните медиуми во земјата под сопственост и уредничка контрола пријателски настроена кон владата.
Под водство на Лучиќ, кој беше назначен за извршен директор на Телеком Србија во 2020 година, државната компанија спроведува агресивна стратегија за проширување.
Покрај аквизициите од „Јунајтед Груп“, Телеком Србија купи или лансираше неколку телевизиски станици, вклучувајќи ги „Еуроњуз Србија“, „Блумберг Адрија“ и „Њузмакс Балканс“, и стана еден од најголемите огласувачи во земјата, особено во провладините весници.
Аквизициите не беа евтини: нивниот годишен извештај за 2024 година покажува дека Телеком Србија е оптоварена со повеќе од три милијарди евра долг, главно настанат од финансирањето на овие аквизиции и поврзаните инвестиции. Сепак, медиумските аналитичари веруваат дека ваквите аквизиции им послужиле добро на властите, бидејќи тие концентрирале поголем број медиуми под сопственички структури поволни за државата, оставајќи ја земјата речиси без вистински независни медиуми.
Сега, протечените е-пораки од „Јунајтед Груп“ покажуваат дека вработените се плашат дека нивните медиуми би можеле да бидат следни.
Регионалниот менаџмент и уредниците изразија загриженост за уредничката независност по промените на врвот на компанијата.
„Тековната неизвесност околу нашата стратешка насока – зголемена од гласините за нови политички зделки или можно затворање на медиуми кои служеле на јавниот интерес повеќе од една деценија – е длабоко дестабилизирачка за нашите вработени“, напишаа Суботиќ и другите директори во е-пошта до „БЦ Партнерс“.
Суботиќ рече дека никогаш не добиле суштински одговор.
БЦ Партнерс не одговори на барањето за коментар за тврдењата на Александра Суботиќ.
На прашањето зошто „Н1“ и другите медиуми на „Јунајтед Медиа“ се важни и зошто таа е под притисок, Суботиќ ја нагласи нивната уредничка независност. „Н1“, рече таа, „претставува симбол на јавниот интерес – еден од ретките канали што работи независно од политичките и економските центри на моќ“.
„Не ги разбирам… овие обиди за притисок врз мене“
Исто така, постојат знаци на турбуленции во работењето на „Јунајтед Груп“ во Србија. На 20 август, Бојана Мијаиловиќ, директорката на „Јунајтед Груп РС“, беше ненадејно отпуштена и заменета со Владица Тинтор, поранешен директор на Регулаторната агенција за електронски комуникации и поштенски услуги на Србија. („Јунајтед Груп РС“ не управува со медиуми. Нејзината улога е да вработува локален персонал во Србија кој обезбедува професионални услуги, како што се финансии, ИТ, маркетинг, во поддршка на работењето на „Јунајтед Груп“.)
„Тинтор“ пристигна во канцеларијата на „Јунајтед Груп РС“ во Белград доцна попладне, во придружба на адвокат од адвокатската канцеларија „Гечиќ“ – која претходно беше главен правен советник на „Телеком Србија“ во нејзините односи со компанијата – за да ја преземе контролата. Мијаиловиќ не беше присутен во тоа време. Примопредавањето било толку ненадејно што „Тинтор“, наводно, ја повикал полицијата откако обезбедувањето на зградата, несвесно за промената, првично му одбило влез.
„Не го разбирам ова однесување, ниту овие обиди за притисок врз мене и вработените во Јунајтед Груп во Србија“, изјави Мијаиловиќ за Н1 по нејзиното отпуштање.
Таа призна дека БЦ Партнерс има право да ја замени, но додаде: „Во цивилизиран свет и во компании со соодветно управување како што имаше Јунајтед Груп досега, нема причина работите да се прават толку грубо и ненадејно“.
Во писмен одговор до OCCRP, Тинтор рече дека промената на раководството е извршена во согласност со политиката на компанијата, најдобрите практики и законот.
——————————————————————–
Инаку, OCCRP е една од најголемите организации за истражувачко новинарство во светот, со седиште во Амстердам и со персонал распореден на шест континенти. Тоа е непрофитна организација која соработува со други медиуми, но исто така им помага на истражувачките редакции низ целиот свет да успеат и да служат на јавниот интерес.
OCCRP, во соработка со KRIK, во Србија, меѓу другото, откри дека сегашниот министер за финансии Синиша Мали бил сопственик на 24 луксузни станови на бугарскиот брег, а дека трошоците за образование на неговите деца биле платени со пари од сомнително потекло.
OCCRP, во соработка со KRIK, откри и дека украинскиот олигарх Петро Димински, додека бил под истрага во сопствената земја, добил српско државјанство; дека зад таканаречената „афера Маврициус“, во која провладините таблоиди и владини претставници тврдеа дека Драган Ѓилас имал сметки на овој остров, стои Израелецот Тал Ханан – човек кој, од сенка, се занимава со местење избори низ целиот свет.
Оваа истражувачка мрежа објави и статии за аферите на Никола Петровиќ, кумот на претседателот Александар Вучиќ, како и за извозот на српско оружје во Сирија и Израел.
