Во последно време во германската политичка јавност се појавуваат сè почести индикации дека политичкиот естаблишмент полека се одвраќа од Александар Вучиќ како безбедносна гаранција за регионот. Единствената партија што се издвојува е АфД, анализира ДВ .
Со децении, германската политика го гледаше Александар Вучиќ како гаранција за стабилноста и безбедноста на Балканот. Од Ангела Меркел до Олаф Шолц, па сè до Фридрих Мерц.Критиките за некои аспекти од неговото владеење отсекогаш биле присутни, но Вучиќ бил премногу важен и за Берлин и за Брисел во некои од најважните процеси за стабилизирање на Западен Балкан, како што се нормализацијата на односите меѓу Србија и Косово и држењето на Милорад Додик под контрола, за да биде одвратен од интеграцијата во ЕУ од премногу критики.
Секако, постојат и економски аспекти, како што е фактот дека Германија е најголемиот странски инвеститор во Србија, а неодамна и прашањето за стратешка соработка во врска со експлоатацијата на литиум во долината Јадра.
Сè потивка поддршка за Вучиќ
Но, во последно време, има сè почести индикации дека оваа љубов би можела да пукне. Иако Германија е очигледно резервирана кога станува збор за студентските процеси што ја држат Србија под контрола од ноември минатата година и кои се насочени против актуелната влада во Белград, се чини дека трпението на многумина во Берлин е при крај, што е очигледно од сè почестите критики кон Вучиќ.
Се чини дека последната капка што ја прелеа капката беше неодамнешното патување на Вучиќ на прославата на 80-годишнината од победата во Пекинг, каде што српскиот претседател се ракуваше со автократи, а средбата со Владимир Путин, кого германскиот канцелар Фридрих Мерц (Христијанско-демократската унија ЦДУ) пред неколку дена го нарече најголемиот воен злосторник на денешницата, беше особено срдечна.
Покрај сето тоа, Вучиќ го нарече високиот претставник за БиХ, Кристијан Шмит, „гаулајтер“, а членовите на Европскиот парламент кои присуствуваа на протестите во Србија „ѓубриња“.
Од стабилизирачки до дестабилизирачки фактор
За време на дискусијата во Берлин пред неколку дена, портпаролот за надворешна политика на претставничкиот клуб на Социјалдемократската партија на Германија (СПД) Адис Ахметовиќ не го криеше своето разочарување од развојот на ситуацијата во Србија, но и во Босна и Херцеговина – и го обвинува исклучиво Вучиќ за дестабилизацијата во регионот. „Вучиќ стана дестабилизирачки фактор не само за Србија, туку и за Босна и Херцеговина, Косово и Црна Гора“, рече Ахметовиќ и резигнирано заклучи дека Берлин „со години игра на погрешна карта“.
Се чини дека дури и владејачката Унија ЦДУ/ЦСУ се чувствува сè понепријатно кога е критикувана дека не изразува доволно критики кон властите во Белград.
На прашањето на ДВ за последните испади на српскиот претседател, Михаел Бранд, потпретседател на парламентарната група за Југоисточна Европа од владејачката ЦДУ, беше повеќе од јасен.
Кому му се помага воопшто?
„Србија под водство на Вучиќ се оддалечува сè повеќе и повеќе од Европа и е уште потесно поврзана со Путин и Си Џинпинг. Фактот што Вучиќ сега го нарекува и ОХР „нацист“, а членовите на Европскиот парламент „ѓубриња“, мора да има последици“, е недвосмислен Бранд.
Тој заклучува дека Берлин и Брисел треба внимателно да размислат за понатамошната поддршка на Вучиќ. „Не треба да поддржуваме со милијарди автократ кој ја прогласува Европа за непријател, се бори против сопствениот народ и дејствува агресивно против своите соседи“, заклучи политичарот од демохристијанската партија.
Во неодамнешно интервју за ДВ, доајенот на политиката на ЦДУ кон ЕУ, Елмар Брок, изрази слична критика кон Вучиќ.
Коалицискиот партнер на политичарот од ЦДУ, Бранд, Ахметовиќ, исто така се осврна на конкретните вербални напади на Вучиќ врз Шмит и политичарите од ЕУ и го смести тоа во претходното знаење за политичарот на СНС. „Александар Вучиќ е познат по своите вербални провокации, со оглед на тоа што за време на војната во Босна во тоа време бил новинар за пропагандниот телевизиски канал „Канал С“.
Кога расправиите повеќе не помагаат, се продлабочува во дисонантната реторичка кутија. Клучот за мирот и стабилноста во регионот лежи во Белград. Доколку Србија беше функционална земја со демократија и владеење на правото, немаше да има ниту конфликти во соседството. „Вучиќ реторички пали пожари за да го одвлече вниманието од неговиот внатрешнополитички неуспех“, беше директен Ахметовиќ во изјава за ДВ.
Вучиќ сè повеќе прибегнува кон сила
Иако повеќе не е во новата влада, за разлика од СПД, Зелената партија може да влијае врз германската надворешна политика преку парламентарните тела. Известувач на Зелената партија за Западен Балкан во овој изборен период е Борис Мијатовиќ. Тој го обвини Вучиќ дека се обидува да ги спречи протестите со сила по 10 месеци.
„Од средината на август, државата под Александар Вучиќ сè повеќе користи солзавец и палки за да ги спречи претходно мирните протести. Најсилно ја осудуваме употребата на насилство и обидите за заплашување на мирни демонстранти, како и секоја понатамошна форма на ескалација, без разлика дали станува збор за воени закани од државата или реторички закани“, изјави Мијатовиќ за ДВ.
Зелениот политичар, кој често беше во Србија за време на последниот изборен период, вклучително и како набљудувач на изборите, смета дека вербалните напади насочени кон членовите на Зелената фракција во парламентот на ЕУ се срамни. „Го осудуваме овој вид комуникација и очекуваме г-дин Вучиќ да ги почитува меѓународните договори и да ги почитува своите институции и нивните претставници“, заклучи Мијатовиќ.
АфД верува дека проблемот не е во Вучиќ и Додик
Единствен исклучок од релативно унифицираниот став на парламентарните групи во Бундестагот е ставот на најголемата опозициска група во парламентот, Алтернатива за Германија (AfD). Александар Волф, пратеник на AfD и член на комисијата за надворешна политика на Бундестагот, за DW изјави дека AfD е загрижена за настаните во Босна и Херцеговина и нагласи дека споредбите со нацизмот „секако треба да се избегнуваат во принцип, особено во напнати ситуации или нестабилни региони“.
Сепак, за разлика од претставниците на другите партии со кои разговаравме, претставникот на AfD верува дека причината за проблемите на Балканот лежи на друго место. „AfD ја гледа главната причина за дестабилизација на земјата помалку во изјавите на Вучиќ или Додик, а повеќе во сè поавтократското однесување на ЕУ и ОН и унитаристичките напори на Бошњаците да го ревидираат Дејтонскиот договор“, вели Волф.
Волф, кој во јули предизвика негодување во Бундестагот со одбивањето да го употреби терминот геноцид за настаните во Сребреница, смета дека налогот за апсење против Милорад Додик служи и за поттикнување на една етничка група против друга и заклучи: „Босна и Херцеговина не може да преживее како централизирана држава, а Бошњаците не треба да ги негираат правата на своите малцинства, особено на Хрватите и Србите (тие се конститутивни народи, а не малцинства, ур.). Произволните измени на изборниот закон или кривичниот законик за партиски цели треба да се отфрлат. Додик е демократски избран претседател на Република Српска и како таков, треба да се почитува, особено ако референдумот во октомври го потврди на функцијата.“
