На пример, пребарувачот Google сè повеќе дава одговори директно во резултатите од пребарувањето преку обележани резимеа на врвот од страницата, што ги намалува посетите на изворите и го зголемува бројот на таканаречени пребарувања со „ нула клик“  , така што корисниците не мора да кликнуваат на веб-страници. 

Во срцето на оваа промена е функцијата „Преглед на вештачката интелигенција“ на Google, која агрегира информации од повеќе онлајн извори за да им обезбеди на корисниците резиме. Иако е погодна за корисниците, треба да се земе со резерва, бидејќи одговорите се точни само колку што е точни изворот од кој се извлечени, што резултира со тоа што многу бизниси губат сообраќај.

Алатките за вештачка интелигенција како ChatGPT исто така растат (усвојувањето во ЕУ достигнува 40 проценти, во САД 30 проценти), а порастот на пребарувањата без кликнување бележи драматично зголемување од март оваа година, особено во САД.

Вештачка интелигенција и авторски права

Изворите што се користат за обука на модели на вештачка интелигенција се нечие сопствено дело, а Google Zero е објективна закана за издавачите и креаторите на содржини. 

Претседателот на Друштвото за заштита на авторските права на новинарите (DZNAP), Горан Пениќ, за Хина изјави дека досега не добил ниту една жалба од неговите членови во врска со вештачката интелигенција.

„Факт е дека за обука на модели за вештачка интелигенција со општа намена, авторската содржина на новинарите се користи во голема мера и затоа DZNAP се залага за соодветна компензација за авторите на новинарските дела“, рече тој.

Тој, исто така, објасни дека ЕУ донела Закон за вештачка интелигенција кој повикува на поголема транспарентност и заштита на авторските права при обука на модели на вештачка интелигенција, но Кодексот за добри практики во областа на вештачката интелигенција, кој го развива Канцеларијата на ЕУ за вештачка интелигенција, воопшто не ја следи неговата намера. 

Тој објаснува дека DZNAP бара Министерството за култура да ја поддржи привлечноста на медиумскиот, креативниот и културниот сектор, кој е во голема опасност доколку употребата на авторска содржина за обука на модели со вештачка интелигенција не е регулирана, бидејќи Кодексот на ЕУ им дозволува на моделите со вештачка интелигенција да користат авторска содржина без реална обврска да ги почитуваат авторските права.

„Најдобриот начин за заштита на авторските права на новинарските содржини е преку организации за колективно управување, како што е DZNAP. Ние сме исто така едно од ретките здруженија во Европа кое се занимава исклучиво со заштита на авторските права на новинарите“, рече Пениќ. 

Новинарство вчера, денес, утре

„Пред масовната доминација на веб-порталите, медиумите сè уште произведуваа оригинална содржина од која можеше да се научи нешто за животот, а од појавата на таканареченото новинарство „копирај-пејст“, на кое се сведоа повеќето медиуми, од тоа нема повеќе или има многу малку“, вели професорот Борис Бек од Факултетот за политички науки во Загреб. 

Тој додава дека на новинарите повеќе не им е дозволено да ја напуштат редакцијата, туку се ограничени на ѕид со компјутер пред нив, известувајќи за содржина произведена од други. Тешко е да се дознае што се случува во светот од повеќето медиуми денес, но сè е преполно со хороскопи, совети за подобар брак, рецепти за варени компири и слично, вели Бек.

Ваквата неновинарска содржина сега може многу лесно да се произведе од машина, односно со помош на вештачка интелигенција.

„Можам за кратко време да создадам десетици диети, рецепти, совети за подобар брак. Дури и новинарска содржина, таканаречени услужни информации како што се условите на патиштата, временските прогнози, спортските резултати, финансиските резултати, извештаите за берзата, сето ова може да го направи машина, ако ѝ се даде програма и има извори“, рече тој. 

Тој верува дека многу портали кои веќе се базираат на пренесување на туѓи содржини веројатно ќе пропаднат, а оние медиуми чии новинари разговараат со луѓе и изнесуваат нови теми ќе преживеат бидејќи машините не можат да го заменат тоа. 

Бек вели дека, соодветно на тоа, може да дојдат подобри денови за новинарите и новинарството, но дека прашањето е дали публиката ќе биде заинтересирана за вистински приказни.

Бек истакнува дека вештачката интелигенција сè уште не е беспрекорен производ и дека дури и поскапите, подобри модели многу „продаваат магла“.

Тој верува дека тоа би можело да се покаже како одлично за анализа и статистика.

„Меѓутоа, со пишувањето е обратно. Сакаме новинарот да нè изненади за да прочитаме нешто ново. Вештачката интелигенција нема да создаде нешто ново, туку ќе се врти околу работи што се веќе дадени“, рече Бек. 

Тоа, вели тој, е како да ги земете сите пијалоци од супермаркетот и да ги истурите во едно буре, а конечниот производ е буќкуриш.

„Овие текстови се целосно безлични и честопати неточни. Ако еден портал копира и лепи од друг, тогаш тие се статистички многубројни. Бидејќи вештачката интелигенција работи статистички, таа секогаш ќе понуди што е повеќе. Ако има сто бесмислени, лажни текстови на некоја тема и еден вистинит, лицето кое пребарува на овој начин никогаш нема да ги добие вистинските информации“, предупредува Бек.

Тој додава дека вештачката интелигенција ќе го промени и новинарството, но повторно, тоа не значи дека новинарите нема да бидат потребни. 

Вештачката интелигенција ги загрозува работните места

Иван Фишер, новинар и извршен уредник на ideje.hr кој опфаќа теми поврзани со вештачката интелигенција, вели дека поради појавата на вештачката интелигенција, позициите на почетно ниво во повеќето професии кои бараат размислување и пишување се најмногу изложени на ризик, како што се новинарите на веб-портали, правните практиканти, преведувачите и асистентите за односи со јавноста.

„Големиот проблем е што луѓето нема да имаат каде да стекнат работно искуство. Ако редакцијата што до вчера имаше 12 луѓе што работеа таму, сега има три со помош на вештачка интелигенција, каде што ќе се профилираат млади новинари. Во пракса, тие учеа преку мали задачи и можности за интервјуа, но ако овие можности отсуствуваат, тие нема да можат да ја развијат својата работа“, објаснува Фишер.

Тој исто така вели дека комерцијалните портали живеат од кликови и огласувачи. 

„Ако корисниците одат директно на вештачка интелигенција, т.е. ChatGPT наместо на портали, кликовите опаѓаат и медиумите губат приходи. Како ќе се реши ова сега е прашање на регулатива. Но, ако медиумите не преживеат, вештачката интелигенција нема да има од каде да црпи содржина“, вели Фишер.

Тој забележува дека ако работодавците и уредниците се мудри, ќе се свртат кон производство на оригинална содржина.

„На пример, идеално, од десет млади луѓе, тројца би работеле на интернет, а седум би имале време да научат вештини што вештачката интелигенција не може да ги замени, вклучително и проверка на факти. Вештачката интелигенција сè уште „халуцинира“ премногу и не може да проверува факти, а основата на новинарството е проверката на факти. Ако тоа не се прави, тогаш повеќе нема да ни треба новинарство“, заклучува Фишер.