Американскиот претседател Доналд Трамп синоќа во Белата куќа откри план од 20 точки за ставање крај на војната во Газа , нарекувајќи го „еден од најголемите денови во историјата на цивилизацијата“ и ден што би можел да донесе „вечен мир на Блискиот Исток“. Планот беше објавен по средбата на Трамп со израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху. Иако реториката на Трамп беше претерана, предлогот се смета за важен дипломатски чекор и промена во ставот на Вашингтон кон иднината на Газа по војната, но има неколку пречки, анализира Би- Би-Си .
Администрацијата на Трамп го користи овој план за да изврши поголем притисок врз израелскиот премиер од кога било досега за да се согласи на договор. Но, неговата имплементација зависи од истите прашања што беа клучни со години: дали и Нетанјаху и Хамас ќе проценат дека завршувањето на војната е покорисно за нив отколку нејзиното продолжување.
Реакцијата на Хамас на предлогот сè уште не е јасна. Еден од нивните претставници изјави за Би-Би-Си дека планот „фундаментално не ги штити палестинските интереси“ и дека групата нема да го прифати освен ако не вклучува целосно повлекување на Израел од Газа.
Нетанјаху, стоејќи покрај Трамп, рече дека Израел ги прифаќа принципите на планот, иако некои крајно десничарски лидери во неговата коалиција веќе ги отфрлија некои од нив. Противниците го обвинуваат дека во минатото ги прекршил договорите кога тие го загрозиле неговиот политички опстанок.
Рамковен, а не конечен договор
Планот на Трамп повеќе личи на рамка за преговори отколку на конечен договор. Содржи голем број општи принципи, но нема детали за повлекувањето на израелските сили, ослободувањето на заложниците и затворениците и управувањето со Газа по војната. Токму овие елементи би можеле да го блокираат постигнувањето договор.
Планот предвидува:
- прекин на борбите и делумно повлекување на израелската армија
- Ослободување на сите преостанати заложници во замена за стотици палестински затвореници
- воспоставување локална техничка администрација во Газа, надгледувана од таканаречен „Мировен комитет“ со кој претседава Трамп, а во кој е вклучен и поранешниот британски премиер Тони Блер
- амнестија за членовите на Хамас кои ќе го положат оружјето и ќе прифатат мирен соживот, додека другите ќе бидат протерани
- меѓународна стабилизациска сила која би ја презела безбедноста во Газа и би ги разоружала палестинските фракции
Палестинската државност се споменува само условно – планот предвидува можност за пат кон самоопределување доколку се реформира Палестинската самоуправа.
Важно споменување на палестинската државност за арапските држави
Планот е значаен за арапските земји бидејќи го напушта претходниот предлог на Трамп во февруари за присилно преселување на Палестинците и вклучува барем малку споменување на палестинската државност. Исто така, наведува дека Израел нема да „ја окупира или анектира Газа“, иако планот остава простор за израелските сили во безбедносната зона околу енклавата.
Од израелска страна, Нетанјаху тврди дека планот одговара на неговите цели: разоружување на Хамас, демилитаризација на Газа и спречување на воспоставување палестинска држава. Но, не е јасно дали сите делови од неговата коалиција ќе ги прифатат одредбите за разоружување и државност.
Пред објавувањето на планот, Трамп побара од Нетанјаху да му се извини на Катар за израелскиот воздушен напад во Доха, чија цел беше раководството на Хамас. Извинувањето го отвора патот Катар да ја продолжи својата улога како посредник.
Хамас: Подготвени сме за решавачка битка
Во исто време, израелските сили го интензивираа гранатирањето и воздушните напади во Газа, распоредувајќи трета оклопна дивизија во градот. Командантот на Хамас, Ез ал-Дин ал-Хадад, подготвува околу 5.000 борци за она што еден од нивните офицери го изјави за Би-Би-Си како „последна решавачка битка“.
Европските и арапските земји, предводени од Франција и Саудиска Арабија, со месеци се обидуваат да го обноват преговарачкиот процес, шокирани од воените акции на Израел. Нетанјаху останува под меѓународна потерница од Меѓународниот кривичен суд под обвинение за воени злосторства во Газа.
Предлогот на Трамп треба да го врати фокусот на преговорите, но аналитичарите предупредуваат дека ќе бидат потребни недели, а можеби и месеци, детални преговори за рамката да прерасне во конкретен план за завршување на војната.