Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, е толку фокусирана на тоа да ги отстрани своите внуци од социјалните медиуми што се чини дека заборавила да ја провери законската основа. Во последните недели, таа го привлече вниманието на јавноста со нејзиното залагање за воведување минимална возраст за користење на социјалните медиуми во Европската Унија, пишува Политико .

Повикувајќи се на силниот притисок од престолнините на ЕУ за дефинирање на дигитална ера на мнозинството, фон дер Лајен на настан во Њујорк изјави: „Како мајка на седум деца и баба на пет деца, го делам нивниот став“. Таа додаде: „Сите се согласуваме дека младите луѓе треба да достигнат одредена возраст пред да пушат, пијат или пристапуваат до содржина за возрасни. Истото може да се каже и за социјалните медиуми“.

Но, фон дер Лајен превидела еден клучен факт: националните влади, а не ЕУ, се одговорни за поставување возрасни ограничувања за алкохол и тутун. Според правните договори на ЕУ, Комисијата може да ги координира здравствените правила, но не може да ги хармонизира низ целиот блок.

„Постои значајно прашање дали Европската Унија има овластување да го стори ова“, рече Питер Крадок, партнер во адвокатската фирма „Келер и Хекман“ во Брисел, која обезбедува правни услуги за компаниите за социјални медиуми. Фон дер Лајен во своето годишно обраќање за состојбата на Унијата објави дека ќе задолжи експертска група да истражи дали и како да се спроведе таква забрана, но многу прашања остануваат отворени, како што се нивото на автономија за земјите-членки и обемот на самата забрана.

Потсетете се дека портпаролот на Комисијата, Томас Рење, во јуни изјави дека забраната на ниво на цела ЕУ „не е она што го прави Европската комисија. Тоа не е насоката во која одиме. Зошто? Бидејќи тоа е прерогатив на нашите земји-членки“. Се чини дека таа позиција не се променила. „Моментално не гледаме правна основа за хармонизирана забрана за социјалните медиуми за деца на ниво на ЕУ“, потврди Фабиола Бас Паломарес од Eurochild, група за права на децата.

Многу закони, нема решенија

Еден можен правен пат е споменат како Општа регулатива за заштита на податоци (GDPR), која ја одредува возраста за согласност за малолетници за обработка на лични податоци на 13 години. Сепак, законот им дозволува на земјите-членки да го зголемат овој праг. Експертите предупредуваат дека GDPR не е дизајниран како алатка за наметнување „дигитална возраст на полнолетство“.

Друг можен пат е ревизија на Директивата за аудиовизуелни медиумски услуги, која се однесува на платформите за споделување видеа и ќе биде ревидирана следната година. Сепак, како директива, таа им остава на државите значителен простор за маневрирање во примената и првенствено е насочена кон заштита на децата од содржини за возрасни, наместо кон целосна забрана за пристап.

Законот за дигитални услуги е исто така споменат, но упатствата во него не се обврзувачки и ги оставаат ограничувањата на возраста само за земјите од ЕУ. Портпаролот Рение минатата недела нагласи дека законот „не е законска основа што ќе ни овозможи да поставиме минимална возраст“. Во подготовка е и Закон за дигитална праведност, но експертите веруваат дека е предоцна да се вклучи толку голема мерка во тој закон.

Можат ли и треба ли?

Предупредувања за здравствените ризици од зависноста на децата од социјалните медиуми доаѓаат од сите страни – од лидерите и владите на ЕУ до здравствените експерти. И покрај ова, многумина се сомневаат дека целосната забрана е вистинскиот пат.

Фабиола Бас Паломарес истакнува дека забраната е некомпатибилна со правата на децата на „заштита, информации, образование, слобода на изразување и игра“, кои се „значително овозможени“ од социјалните медиуми.

„Забраната на социјалните медиуми би претставувала непропорционално ограничување на правата на децата и може да ги турне кон ситуации со поголем ризик и помал надзор“, рече таа. „Наместо да прибегнува кон произволни ограничувања на возраста, ЕУ треба да се фокусира на искористување и дополнување на алатките што веќе ги имаме.“