САРДИНИЈА е еден од најубавите острови во светот, но се поставува прашањето: каде се сите луѓе? Не мислам на туристите, кои ги има во изобилство, туку на локалното население.
Населението на островот се намали на 1,57 милиони од 1,64 милиони пред три децении, при што половина од населението живее во двата најголеми града, додека помалите градови и села полека исчезнуваат, пишува Политико .
Главниот проблем е демографскиот колапс. Со просек од само 0,91 дете по жена, Сардинија има најниска стапка на фертилитет во Италија, која е меѓу најниските во Европската Унија. За да се одржи стабилно население, потребни се 2,1 дете по жена. Високата невработеност и потрагата по подобри можности на друго место дополнително ги празнат селата од млади луѓе.
„Последното дете овде се роди пред 10 години“, вели Марија Ана Камеда, градоначалничка на Барадиљи, најмалото село во Сардинија со само 76 жители. Местото е толку мало што можете да прошетате низ него за неколку минути, а сепак е уредно и добро одржувано како голема семејна куќа.
Куќи се нудат за само едно евро, мигрантите го заобиколуваат островот
За да се спречи места како Барадили да станат градови-духови, властите на островот се обидуваат да привлечат нови жители. Брачен пар што се преселува во село на Сардинија со помалку од 3.000 жители може да добие до 15.000 евра за купување или реновирање на куќа и до 20.000 евра за започнување бизнис. Покрај тоа, постои месечен надомест од 600 евра за првото дете и 400 евра за секое следно дете до петгодишна возраст.
Овие мерки ги надополнуваат локалните иницијативи, како што е познатата понуда на општината Ололаи, која им нуди куќи на новодојденците за само едно евро. И покрај стимулациите, мигрантите во голема мера го заобиколуваат островот. Странците сочинуваат само 3,3 проценти од населението на Сардинија, во споредба со националниот просек од 8,9 проценти.
Демографската зима во Италија, која е особено сурова во Сардинија, ја принуди владата на Џорџија Мелони да дозволи влез на 500.000 странски работници во земјата во текот на следните три години. Но, во малите заедници ситуацијата останува критична. Во Барадили, основното училиште е затворено пред повеќе од 30 години, а денес децата од неколку села посетуваат настава ротирачки, патувајќи секое утро со бесплатен автобус.
Најблиското средно училиште и болница се оддалечени повеќе од 30 километри.
Додека многу млади Сардинијци ги напуштаат своите села, некои странци го избираат спротивниот правец. Шпанскиот фотограф Иво Ровира случајно го открил селото Армунгија додека работел во Сардинија. Фасциниран од пејзажот на селото со помалку од 400 жители, тој решил да преземе акција.
„Го паркирав автомобилот и отидов на прошетка. Најдов куќа во историскиот центар со знак на кој пишуваше „Се продава“. Десет дена подоцна, го платив депозитот“, рече тој. Тој и неговата сопруга, Ана Понсе, се преселија трајно, ја реновираа старата куќа и отворија ресторан. „Не се чувствуваме како дигитални номади; ние сме вистински Армунгијци“, додава Ровира.
Бјанка Фонтана, Австралијанка со италијански корени, има слична приказна и сонувала да се пресели во Италија по пандемијата. „Купив куќа во рок од две недели. И се преселив тука околу шест месеци подоцна“, вели Фонтана, која се населила во Нулви, град со околу 2.500 жители. Таа го документира својот нов живот на YouTube канал, каде што ги споделува своите искуства од реновирањето на нејзината куќа и живеењето на островот.
Има и такви што се враќаат. Марчело Конту ја напуштил Сардинија на 18 години, живеел во Торино, Барселона и Австралија, пред конечно да се врати во селото Бидони со 120 жители и да започне со производство на вегански сирења. „Географската изолација и недостатокот на услуги се постојан практичен предизвик“, признава тој, но верува дека малите села нудат она што големите градови го изгубиле: „време, простори на човечко ниво, автентични односи и силна врска со природата“.
Реалноста зад куќите од 1 евро
Ололај стана познат како град на куќи од 1 евро, проект започнат во 2016 година. Градоначалникот Франческо Колумбу вели дека околу 100.000 луѓе покажале интерес, но само неколку странски семејства успеале да добијат куќа. Во меѓувреме, селото продолжи да губи жители.
Ана Марија Колавити, професорка по урбанистичко планирање на Универзитетот во Каљари, верува дека ваквите иницијативи сами по себе не се доволни. Нејзината студија покажа дека новите сопственици понекогаш го препродаваат имотот за иста сума бидејќи не можат да си дозволат неочекувано високи трошоци за реновирање.
Но, градоначалникот на Ололај не се откажува. „Ололај нема да умре толку лесно. Селата во внатрешноста на Сардинија преживеале полоши кризи, како чумата во 17 век, и се опоравиле“, рече Колумбу. „Имаме подобар квалитет на живот и сме на еден час од најубавите плажи во светот. Велам дека убавите работи никогаш не умираат.“
