Невообичаените радио кругови, познати и како ORC, веројатно се составени од магнетизирана плазма – наелектризиран гас под влијание на силни магнетни полиња. Тие се толку масивни што цели галаксии можат да се најдат во нивните центри, а се протегаат стотици илјади светлосни години, честопати достигнувајќи 10 до 20 пати поголема од големината на нашата галаксија. И покрај нивната големина, тие се неверојатно бледи и обично можат да се детектираат само преку радио бранови.
Новооткриениот ORC, наречен RAD J131346.9+500320, е најоддалечениот познат објект, сместен на 7,5 милијарди светлосни години од Земјата, и првиот откриен од граѓани научници. Исто така, тоа е само втор таков објект што има два прстени.
„ORC се меѓу најбизарните и најубавите космички структури што некогаш сме ги виделе – и може да содржат клучни индиции за тоа како галаксиите и црните дупки еволуираат заедно, рака под рака“, напиша Хота, доцент на Универзитетот во Мумбаи.
Гигантски скок за граѓанската наука
Невообичаените радио кола за прв пат беа откриени пред околу шест години, но овие структури сè уште остануваат во голема мера нејасни. Хота е директор и главен истражувач на RAD@home Astronomy Collaboratory, онлајн заедница отворена за секој со научна позадина, каде што астрономите ги обучуваат корисниците да препознаваат шеми во слаби радио бранови и да анализираат астрономски слики.
Овој ORC се појави во податоците од телескопот LOFAR (Low Frequency Array), кој се состои од илјадници антени во Холандија и низ цела Европа. Иако учесниците во проектот RAD@home не беа специјално обучени да бараат вакви кругови, необичната структура на двоен прстен веднаш се издвои. Прстените се чини дека се сечат, но истражувачите веруваат дека ова е само последица на нашата гледна точка од Земјата и дека во вселената тие веројатно се одвоени. Парот се протега на неверојатни 978.469 светлосни години.
Научниците претходно теоретизираа дека ORC би можеле да бидат грлата на црвите, ударни бранови од судир на црни дупки или моќни млазови од енергетски честички. „Ние претпоставуваме дека во централната галаксија се случил голем експлозивен настан“, објасни Хота. „Резултатниот ударен бран би можел повторно да ги напојува древните облаци од магнетизирана плазма, предизвикувајќи тие повторно да светат како радио прстени.“ Овие плазма облаци веројатно се формирале од млазови материјал исфрлен од супермасивната црна дупка на галаксијата.
Преостанати галактички мистерии
Откривањето на најоддалеченото необично радио коло им овозможува на истражувачите да погледнат назад во времето. Тимот верува дека овој феномен би можел да послужи како начин за снимање на древни, насилни настани што ги обликувале галаксиите пред милијарди години. Светлината од ова радио коло патувала 7,5 милијарди години за да стигне до Земјата, што би можело да даде увид во улогата на ORC во еволуцијата на галаксиите.
„Со нивно проучување низ различни космички временски скали, можеме да почнеме да откриваме како таквите енергетски изливи влијаат на околниот гас и го активираат или потиснуваат формирањето на ѕвезди“, забележа Хота.
Сепак, многу прашања остануваат неодговорени, вклучително и зошто астрономите ги гледаат само во толку големи димензии и зошто не се набљудуваат почесто ако навистина се резултат на спојување на галаксии. Одговорот на овие прашања ќе бара помош од граѓани-научници и телескопи од следната генерација, како што е трансконтиненталниот Square Kilometre Array (SKA) во Јужна Африка и Австралија, за кој се очекува да биде завршен во 2028 година. SKA и другите телескопи во развој ќе можат да ги набљудуваат ORC со многу поголеми детали, помагајќи им на астрономите да дознаат повеќе за еволуцијата на црните дупки и галаксиите.
