Лувр е симбол на културното богатство и центар на атракција за милиони посетители. Но, музејот исто така има и темна сенка во својата историја: серија на успешни и смели кражби кои ја потресоа Франција и светот. Последниот удар врз музејот, извршен на 19 октомври 2025 година, за време на кој бил украден вреден накит, повторно ги отворил старите рани и ја довел во прашање подготвеноста за зачувување на националното наследство во ерата на масовниот туризам.
Секој грабеж што се случил зад ѕидовите на овој париски симбол оставил белег не само на безбедноста на музејот, туку и на начинот на кој светот ја гледа неговата уметност, слава и вредност.
1911 – Кражба која ја направи Мона Лиза легенда
На 21 август 1911 година, вработениот во музејот Винченцо Перуџа ја украл Мона Лиза, настан кој ќе ја претвори сликата во најпознатото уметничко дело на планетата.
Перуџа, Италијанец по потекло, бил убеден дека ремек-делото на Леонардо да Винчи припаѓа на Италија и одлучил да го врати делото во својата татковина. Тој влегува во музејот, се крие во текот на ноќта, а следното утро мирно излегува преку страничен излез, носејќи ја сликата под палтото, според National Geographic.
Две години подоцна, Мона Лиза била откриена во Фиренца и вратена во Франција, а нејзината кражба предизвикала културен феномен – платното, дотогаш едно од многуте други ремек-дела, станало најпрепознатливата слика во светот.
1976 – Исчезнување на церемонијалниот меч на Карло X
Во 1970-тите, безбедноста во Лувр сè уште била далеку од исполнување на модерните стандарди. Во 1976 година, тројца маскирани мажи се прикраделе во музејот во текот на ноќта, користејќи скеле од блиските поправки, и го украле церемонијалниот меч на Чарлс X, инкрустиран со дијаманти и скапоцени камења.
Овој меч, користен при крунисувањето на кралот, е вреден артефакт, но исто така и симбол на монархиското минато на Франција. Кражбата предизвикала политички и медиумски скандал, а предметот никогаш не бил пронајден. За француското општество, ова е потсетник дека дури и најдобро чуваните културни локалитети можат да бидат ранливи.
1998 – Украдената слика од Коро
На 3 мај 1998 година, сликата Le Chemin de Sèvres исчезнала од салите на музејот. Vue sur Paris од Жан-Батист Камил Коро. Кражбата била извршена со хируршка прецизност – рамката била внимателно расклопена, платното било отстрането без оштетување и изнесено преку сервисен ходник. Музејот не дознал за исчезнатите до следниот ден, откривајќи сериозни недостатоци во системот за надгледување.
Овој случај е особено показателен бидејќи се случува во ерата на модерната технологија – кога камерите и алармите се веќе дел од секојдневниот живот. Сликата останува непозната до денес.
Во сенка на војната: тајното отстранување на Лувр (1939-1945)
Не сите “кражби” од Лувр се кривични дела – некои се акти на заштита. Во предвечерјето на Втората светска војна, директорот на музејот, Жак Жожар, организирал голема операција за евакуација на објектите. Повеќе од 1.800 ковчези со вредни предмети, вклучувајќи ја и Мона Лиза, биле отстранети и скриени во замоци и манастири низ Франција.
Кога нацистите ја ограбувале Европа, вработените во Лувр ги ризикувале своите животи за да го зачуваат националното наследство. По војната, сите ремек-дела биле вратени, но сеќавањето на ова време останува во колективната свест како “обратна кражба”, во која хероизмот го поразува уништувањето.
Помали, но бројни исчезнувања
Во последниве децении, Лувр, исто така, се соочил со голем број на незабележливи, но симболично важни случаи – исчезнати римски артефакти, мали скулптури, бронзени предмети и декоративни елементи. Овие “микро-кражби” ретко стигнуваат до медиумите, но тие сведочат за постојаната битка помеѓу безбедносните системи и генијалноста на крадците.
Денес, и покрај камерите, сензорите и вооружените патроли, Лувр останува место кое и инспирира и искушува. Историјата на Лувр покажува дека музеите често ја плаќаат цената за нивната јавна мисија: отворени, достапни простори кои во исто време содржат уникатни и можеби целат криминални богатства.
По секој голем удар – како оној од 1911 година или последниот во 2025 година – следи бран на реформи и дискусии за рамнотежата помеѓу пристапноста и безбедноста. Но практичната имплементација на овие решенија е тешка: старите згради, големиот прилив на посетители и буџетските ограничувања ја прават задачата комплексна, што неизбежно води до се повеќе и повеќе случаи на кражба во одреден временски период.
