Трите главни кандидати – Зохран Мамдани, Ендру Куомо и Кертис Слива – отелотворуваат три спротивставени визии за градот кој со децении го симболизира американскиот сон, но и неговите пукнатини.

Лицето на новата генерација и фаворит на изборите е демократскиот претставник во градот Њујорк Зохран Мамдани, син на угандонско-индиски имигранти, кој ги изненади политичките аналитичари со лесна победа на демократските прелиминарни избори.

На само 34 години, тој стана симбол на генерацијата што сака да го промени правецот во кој се движи Њујорк.

Демократските прелиминарни избори за градоначалник на Њујорк се одржаа во јуни и претставуваа еден од најдраматичните внатрепартиски судири во последните децении, не толку поради резултатите, колку поради драстичните разлики во политиките во рамките на истата партија.

Откако сегашниот градоначалник Ерик Адамс ја изгуби поддршката од демократите по низа скандали и обвинувања за поткуп, во трката имаше три главни кандидати – заедно со Мамдани, беа Ендру Куомо, поранешниот гувернер на државата Њујорк и долгогодишен претставник на традиционалната Демократска партија, и Џесика Рамос, сенаторка од Квинс.

Победа над системот 

Прелиминарните избори се одржаа со преференцијално гласање. По првиот круг гласање и повлекувањето на Рамос, кој го поддржуваше, Мамдани освои 56 проценти од гласовите во вториот круг, победувајќи го Куомо. 

Откако беа објавени резултатите, Мамдани рече: „Вечерва не победивме само еден човек, туку цел систем кој ни кажуваше дека промената не е можна. Ова не е крај – ова е само почеток на нова политика во Њујорк“.

Во својот говор, тој постојано нагласуваше што ја формира основата на неговата политика: „Победивме затоа што луѓето се спротивставија на градот во кој повеќе не можат да си дозволат да живеат“.

Неговата кампања се базира на идејата за контрола на кириите, субвенциониран јавен превоз и зголемување на даноците за најголемите корпорации.

Тој често е хумористичен во медиумските појавувања и одговорил на критиките за неговата младост: „Знам дека некои луѓе се грижат за моите години. Ветувам дека отсега па натаму, ќе стареам секој ден.“

Куомо го призна поразот, но најави дека ќе ја продолжи борбата како независен кандидат: „Овие избори не се крај на моето патување. Му служев на овој град многу години и нема да застанам сега. На жителите на Њујорк им треба искуство, а не експеримент.“

Аналитичарите го гледаат неговиот пораз на прелиминарните избори и неговиот обид да се кандидира како независен кандидат како доказ за тоа колку многу се промениле околностите: додека неговите говори порано го полнеа Медисон Сквер Гарден, денес тој е сè повеќе добредојден од мал број скептични и уморни гласачи.

Њујорк повторно е политички жив

Третиот кандидат е републиканецот Кертис Слива, познат во Њујорк како основач на групата „Ангели чувари“ уште во 1979 година.  

Станува збор за невооружени волонтери кои патролираат по улиците, метрото и јавните простори со цел да се спречи криминалот и да се зголеми чувството на безбедност.

Неговата кампања се сведува на една порака – градот стана опасен и му е потребен цврст ред.

„Можете да верувате во статистиката што ви ја сервира полициската управа или можете да излезете на улиците и да чуете што велат луѓето. Жените се исплашени. Ни требаат 40.000 полицајци, а не 30.000“, вели тој во своите појавувања.

Иако ужива признание, републиканскиот кандидат тешко победува во традиционално демократски наклонетиот Њујорк. 

„По децении доминација на истите идеи и луѓе, Њујорк повторно е политички жив. Овој пат не само на улиците, туку и во идеите“, пишува Ерол Луис, еден од попознатите аналитичари кој ја следи политиката во Њујорк.

Тој нагласува дека „овие избори не се само локална трка, туку се тест за силата на прогресивното движење во срцето на финансискиот и културниот центар на земјата“.

„Ако Зохран Мамдани успее да победи, тоа ќе испрати сигнал дека левичарските идеи повеќе не мора да се кријат во предградијата, туку можат да водат град со неколку милиони жители. Ова би можело да поттикне слични обиди во други големи градови и да ги принуди националните демократи сериозно да ги сфатат платформите што се залагаат за контрола на кириите, посилна држава на благосостојба и повисоки даноци за богатите“, рече тој. 

Мамдани се соочува со сè поголеми критики

Според релевантните анкети, Мамдани има солидна предност пред Куомо, а Слива практично нема никакви шанси.

Градоначалникот се избира во еден круг гласање, а победник е оној што ќе освои најмногу гласови. Самиот Мамдани предизвика голем број контроверзии и критики со своите настапи, но е мета и на републиканците и на демократите кои не се согласуваат со неговите „социјалистички“ идеи. 

Во неделите пред изборите, критиките од многу агли се сè пожестоки – од политичките ривали до еврејската заедница, па сè до десничарските коментатори.

Еврејската заедница во Њујорк (најголемата надвор од Израел) е поделена околу него, при што некои го поддржуваат во неговата борба против омразата, а други го сметаат за закана за безбедноста на синагогите затоа што го критикувал Израел за „геноцидот во Газа“ и присуствувал на пропалестинските протести. 

Куомо во дебатата рече дека Мамдани ќе „навива“ за напаѓачите во случај на нов 11 септември, а два дена пред изборите рече дека претседателот Трамп ќе го собори Мамдани доколку победи, ќе ги затвори сите федерални агенции и аеродроми и ќе ја испрати Националната гарда на улиците.

Десничарските групи, претежно на социјалните медиуми, го нарекуваат „исламски марксист“ кој му се заканува на Западот. 

Тој нема поддршка од демократското раководство во Њујорк, вклучително и од претседателот на градскиот огранок на партијата, кој одби јавно да го поддржи во пресрет на изборите. 

муслиман, социјалист

Базил Смикл, професор на Универзитетот Колумбија, рече дека нападите врз Мамдани на крајот би можеле да ги галванизираат демократските гласачи.

„Не мислам дека тоа им штети на демократите или него на долг рок. Всушност, мислам дека овие напади му помагаат бидејќи младите луѓе се повеќе заинтересирани за тоа кој ги критикува отколку за тоа какви се тие критики. А тој е повеќе нападнат од луѓе кои се во политиката со децении.“

Патрик Иган, професор по политички науки на Универзитетот во Њујорк, вели дека изборите на 4 ноември навистина би можеле да бидат историски ден, „кога во ерата на Трамп, градоначалникот на американскиот симбол на Њујорк ќе стане муслимански социјалист“.

Аналитичарите се согласуваат дека победата на Мамдани би испратила моќен сигнал за растот на прогресивното движење во урбаните средини, би можела да поттикне слични напори во други големи американски градови и да ги поттикне демократите да се залагаат за посилна социјална држава и повисоки даноци за богатите.

Политикологот Кристина Грир вели дека победата на Мамдани ќе ја потресе целата национална политичка сцена.

„Тоа би бил подарок за Трамп на краток рок бидејќи би ја потврдил неговата теза дека демократите се радикални левичари, но на долг рок, во зависност од излезноста на младите гласачи, исходот би можел да го промени балансот на моќта на локалните и државните избори низ САД. И сето ова би се прелеало на конгресните избори кои се за една година, на 3 ноември 2026 година.“