Виктор Пинхасов е еден од нив, и тој се смее. По пет дена одење сам, 34-годишникот штотуку пристигна на безбедно место. „Сакам да заминам и да бидам слободен, да живеам“, им рече тој на новинарите во неверица. Тој е само еден од десетиците мажи кои нелегално ја преминуваат границата секоја недела, објавува CNN .
По речиси четири години отпор кон руската инвазија, Украина се соочува со огромна криза со работна сила. Киевските сили едвај успеваат да ја одржат фронтовската линија долга повеќе од 600 милји против руските трупи кои водат немилосрдна војна на исцрпување. Во меѓувреме, Русија може да се потпре на население три пати поголемо од населението на Украина за да ги пополни своите редови, и покрај огромните загуби. Поради воената состојба, на сите способни мажи на возраст меѓу 23 и 60 години им е забрането да ја напуштат земјата, а Канцеларијата на украинскиот генерален обвинител до септември отвори речиси 290.000 кривични случаи за дезертерство.
Смртоносен премин
За Пинхасов, поранешен таксист од Киев, животот дома стана неподнослив, дури и кога американскиот претседател Доналд Трамп, рускиот претседател Владимир
Путин, украинскиот претседател Володимир Зеленски и европските лидери нудат спротивставени визии за завршување на војната. „Никој не сака мир. Ниту Путин, ниту Зеленски, ниту Трамп“, рече тој отворено со шолја чај во романскиот пограничен град Сигету Марматиеи. Тој се подготвувал за своето бегство еден месец, проучувајќи апликации за навигација и канали на Телеграм, и ја напуштил целата своја опрема на границата за да може да избега и да им избега на украинските граничари.
Но, не секој успева. Најмалку 29 мажи загинаа обидувајќи се да ги преминат опасните планини или се удавија во реката Тиса што ги дели Романија и Украина. Дима, 42-годишен градежен работник, ги загуби сите прсти на нозете од смрзнатини по пет дена талкање на температури под нулата. „Беше шок кога ги видов моите стапала“, рече тој. „Ме боли секој ден. Ме боли секоја минута, секоја секунда.“
Таткото на две деца избегал откако добил повик за воена служба. Им платил на шверцерите, но тврди дека не го предупредиле за смртоносните ризици. „Кога бевме на врвот на планината, имаше голема снежна бура, снег. Не можевме да се видиме ако се оддалечевме еден метар“, се присетил тој. Еден од мажите со кои патувал замрзнал до смрт, а Дима бил убеден дека ќе ја доживее истата судбина пред да биде спасен од романската планинска служба за спасување.
„Нашата работа е полна со емпатија“
Ден Бенга ги предводи овие спасувачки мисии. Неговиот тим од службата Салвамонт Марамурес спасил 377 украински мажи од почетокот на војната. Тој вели дека многумина пристигнуваат неопремени за стрмните клисури и снегот длабок до колена. „Тие би сакале да умрат во планините обидувајќи се да избегаат отколку во војна“, рече Бенга, одбивајќи да ги осуди. „Навистина не знаеме што се случува во нивните умови, во нивните души… Нашата работа е полна со емпатија за човештвото.“
Самиот Бенга речиси плати со својот живот. На Бадник 2022 година, тој беше заробен во снежна бура пет дена, носејќи еден Украинец на грб 14 часа додека не беа пронајдени. Властите го прогласија за исчезнат, а на неговото семејство му беше кажано да се подготви за најлошото. Еден од спасените мажи го опиша искуството како чудо: „Имав пецкање по целото тело. Чекањето спасувачи беше како чекање чудо“.
Шверцерите вршат бизнис преку интернет
Оние со подлабок џеб бараат спас од шверцерите кои отворено ги рекламираат своите услуги на социјалните мрежи. „Артем“, со повеќе од 4.000 следбеници на TikTok, тврди дека за 14.000 долари може да организира безбеден премин во Романија. „Спасуваме луѓе кои само сакаат да живеат, да ја градат својата иднина“, рече тој, споредувајќи ја својата работа со служба за спасување. Тој објасни дека клучот до успехот е поткупување на украинските граничари за да „замижат“.
Репортер на CNN, претставувајќи се како Украинец кој се обидува да избега, ги контактирал шверцерите. „Ги носиме луѓето директно до границата, а потоа тие само пешачат 300 до 400 метри и се во Романија“, објасни еден. Друг беше уште подиректен: „Ве носиме директно до бодликавата жица со мотоцикли. Брзо преминете ја жицата. Одете 100 метри длабоко во Романија и кога ќе бидете на безбедно место, испратете ја уплатата на крипто-паричник“.
Украинската државна гранична служба соопшти дека има нулта толеранција кон корупцијата. „Нашата служба за внатрешна безбедност активно работи на разоткривање на сите случаи на нелегални активности“, изјави портпаролот Андриј Демченко, додавајќи дека „наводите за кршење на законот од страна на нелегални групи мора да бидат поткрепени со докази. Во спротивно, тоа може едноставно да биде клевета“.
Сепак, бегството од фронтовската линија во Украина се смета за срамен чин. Мажите фатени во обид да ја преминат границата нелегално често се мобилизираат кратко потоа. Но, за таксистот Пинхасов, ризикот вредеше. Во меѓувреме, тој стигна до Швајцарија, каде што повторно се сретна со својата петмесечна ќерка.
