ИСТРАГАТА за беспилотните летала што летаа над неколку дански аеродроми во последните денови и предизвикаа хаос во воздушниот сообраќај е фокусирана на три брода поврзани со Русија. Се сомнева дека беспилотните летала што летаа над аеродромот во Копенхаген во понеделник, 22 септември, биле лансирани од бродовите Астрол-1, Пушпа и Осло Кериер-3.

Данската полиција во среда потврди дека анализата на „податоците за присуството на бродови во областа каде што дроновите можеле да полетаат и слетаат е дел од истрагата“. Како што појаснија, „полицијата, безбедносните служби, армијата и други национални и наднационални власти“ учествуваат во обемната операција.

Најсериозниот напад врз инфраструктурата

Потеклото на дроновите е клучна мистерија во истрагата за она што данската влада го нарече „најсериозен напад врз критичната инфраструктура“ на земјата. Прелетувањето над аеродромот во Копенхаген предизвика прекин на целиот воздушен сообраќај во Данска неколку часа во понеделник вечерта, а аеродромите во Копенхаген и Осло, Норвешка, беа повторно отворени дури во вторник наутро.

Нови дронови беа забележани синоќа над уште четири аеродроми, вклучувајќи го и оној во Алборг на северот од земјата, кој исто така беше привремено затворен. Иако не ги именуваше директно виновниците, премиерката Мете Фредериксен рече дека инцидентот „се вклопува во развојот што можевме да го видиме неодамна со други напади со дронови, кршења на воздушниот простор и сајбер напади врз европските аеродроми“, алудирајќи на слични случаи во Полска и Естонија за кои е обвинета Москва.

Данска не спомена директно дека Русија стои зад инцидентите со беспилотните летала, но на денешната прес-конференција имаше инсинуации дека Москва стои зад сè. 

Руската амбасада во Данска одговори, отфрлајќи ги сите шпекулации за вмешаност, пишувајќи на социјалните мрежи: „Очигледно е дека инцидентите со пријавените нарушувања на данските аеродроми се инсценирана провокација. Руската страна категорично ги отфрла апсурдните шпекулации за вмешаност во инцидентите“.

Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, во вторникот изјави дека станува збор за „неосновани обвинувања“ што „сериозна земја не треба да ги изнесува“. 

Во меѓувреме, данската премиерка Мете Фредериксен напиша на платформата X дека разговарала со генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, за „сериозната ситуација поврзана со беспилотните летала над данските аеродроми. Се согласивме дека НАТО ќе соработува со Данска за тоа што можеме да направиме заедно за да ја обезбедиме безбедноста“.

Руте рече дека ги сфаќа ваквите закани „многу сериозно“.

„Сојузниците на НАТО и Данска работат заедно на тоа како можеме да ја обезбедиме безбедноста на нашата критична инфраструктура“, објави тој на социјалните мрежи.

Три сомнителни бродови

Пронаоѓањето на локацијата од која полетале дроновите би можело да ги открие одговорните, особено затоа што сите три брода што ги споменуваат данските медиуми имаат врски со Русија. Станува збор за два товарни брода и еден танкер идентификуван од аналитичарите, објавува France24 .

Товарниот брод „Астрол-1“ под руско знаме имал „нестабилен курс со многу цик-цак-правци“ пред да помине во близина на Копенхаген, изјави новинарот Питер Молер. „Сомнителен курс е сè што отстапува од вообичаениот, бидејќи бродот нема причина да не ја користи најкратката рута“, објаснува Александар Лот, експерт за поморско право и безбедност на Арктичкиот универзитет во Норвешка.

Врската со Русија е најочигледна кај третиот осомничен, танкерот „Пушпа“. Иако плови под знамето на Бенин, обвинет е за транспорт на руска нафта и дека припаѓа на „флотата-дух“ што ја користи Москва за заобиколување на санкциите.

Бродот како мобилна платформа

Користењето брод како лансирна рампа за беспилотни летала нуди бројни предности. „Релативно е лесно да се ослободите од доказите за вмешаност“, тврди Александар Лот. Џулијан Павлак, експерт за поморска безбедност, додава дека станува збор за „мобилна платформа за лансирање, која овозможува брзо повлекување и прикривање“. Во спротивно, беспилотните летала би морале да бидат лансирани од руска територија, што би го олеснило утврдувањето на одговорноста.

Сепак, предизвикот останува како да се лансира дрон од брод. „Сè зависи од типот на дронот. Мали дронови што полетуваат вертикално можат да се лансираат од мали бродови. Многу е потешко за големи модели со фиксни крила“, објаснува Бруно Оливеира Мартинс, експерт за безбедност. Бродот може да служи и како лебдечки команден центар од каде што пилотот го контролира леталото.

Совршена алатка за хибридно војување

Аеродромите се исклучително тешка инфраструктура за заштита од беспилотни летала. „Тие не се секогаш лесни за идентификување, а нивното неутрализирање е ризично. Не можете едноставно да ги соборите, а попречувањето на сигналот би можело да ги загрози авионите“, вели Мартинс. Регионот на Балтичкото Море веќе се смета за „точка на конвергенција за сите тензии меѓу Русија и НАТО“, а додавањето беспилотни летала ја прави ситуацијата уште поексплозивна.

„Денес не постои идеално решение за заштита од оваа закана“, предупредува Павлак. Правно е тешко да се спречат бродовите да пловат низ овие води поради принципот на правото на невино минување. Дури и ако се докаже дека беспилотните летала полетале од бродот, ќе биде тешко директно да се обвини Русија, која може да тврди дека операцијата ја извршиле недржавни актери. „Затоа беспилотните летала се совршени инструменти за хибридно војување“, заклучува Мартинс. „Тие се дискретни, тешко е да се пресретнат, а исто така е тешко да се следи трагата до иницијаторот“.