СООЧЕНА со провокациите на Владимир Путин и сè понесигурниот став на Доналд Трамп, Европската Унија поминува низ радикална трансформација. Самитот на лидерите на ЕУ оваа недела во среда ќе понуди најјасен доказ досега дека блокот каков што го знаевме повеќе не постои, пишува Политико .
Атмосферата пред собирот во Копенхаген тешко можеше да биде понапната. Не само што руските борбени авиони неодамна влегоа во воздушниот простор на НАТО , што ги поттикна и Трамп и лидерите на ЕУ јавно да ја поддржат нивната уривање, туку и самиот аеродром во данската престолнина беше парализиран минатата недела од мистериозни беспилотни летала, во она што Данска го опиша како „хибриден напад “
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, поранешна германска министерка за одбрана, се залага за невидена дебата за воените капацитети на ЕУ, што е далеку од традиционалниот фокус на блокот врз трговијата и економијата. Меѓу опциите што се разгледуваат се создавањето „ѕид од беспилотни летала“ за откривање и соборување на беспилотни летала и проекти за брзо пресретнување на летала што го нарушуваат европскиот воздушен простор.
„Снимањето борбени авиони е работа на НАТО“
„Подигнувањето на борбени авиони е работа на НАТО“, рече висок функционер на ЕУ. „Работата на ЕУ е да биде подготвена за ситуации каде што мора да одговориме – подобрување на нашата подготвеност и поседување алатки за одговор на закани кога е потребно, зајакнување на заедничките инструменти и капацитети во услови на заедничка закана.“
Ова е првиот состанок на 27-те лидери на ЕУ од јуни. Трите месеци што следеа донесоа краток период на оптимизам по состанокот на Трамп и Путин во Алјаска, но тие брзо се вратија на ѕвечкање со оружје и уште поопасно однесување. Со новиот самит во Брисел планиран за крајот на октомври, блокот сака да донесе вистински одлуки за зајакнување на европската одбрана и испраќање пари во Украина.
Препознавањето на ризикот што го претставува Москва е лесниот дел. Како да се одговори на него во рамките на ЕУ полна со спротивставени приоритети е сосема друго прашање. Сепак, постои еден принцип за кој сите се согласуваат: да не се прави ништо што би ја зголемило веројатноста за тотална војна.
Оваа поопасна фаза од европската политика е полна со потенцијални катастрофи, пишува Политико. Владини претставници приватно изразуваат загриженост за можноста за „момент на Франц Фердинанд“, каде што ненадејна ескалација би можела да го фрли континентот во конфликт, слично како што атентатот врз надвојводата во 1914 година ја предизвика Првата светска војна.
Полска минатата недела испрати борбени авиони и привремено затвори дел од својот воздушен простор по рускиот напад врз Украина, за кој украинскиот претседател Володимир Зеленски рече дека траел повеќе од 12 часа. Повикувајќи ја Европа да ја зајакне својата одбрана, Зеленски предупреди дека Кремљ има цели надвор од Украина.
„Путин нема да чека да ја заврши својата војна во Украина – тој ќе отвори друг правец“, рече Зеленски. „Никој не знае каде.“
Прашањето за финансирање на одбраната
Иако постои општ консензус за основите на одбраната – дури и во политички поделена Европа – прашањето како да се плати сето тоа ги спротивставува лидерите едни против други. Трансформирањето на ЕУ во ефикасна глобална сила доаѓа со своја цена, а главните градови не се согласуваат околу тоа колку да се потроши, а камоли за што.
Воените лидери тврдат дека Европа е веќе вклучена во војна со низок интензитет со Русија. Историски гледано, велат тие, војните се добивале со јавен долг, а самиот сигнал дека ЕУ е подготвена да троши може да биде дел од стратегијата за одвраќање. Но, давањето поголем буџет на ЕУ ретко било популарно, а уште помалку сега кога многу национални лидери дојдоа на власт со антиевропска реторика.
Иако дури и земјите пријателски настроени кон Кремљ, како Унгарија и Словачка, ги поздравија дополнителните пари за оружје и опрема како поттик за нивните економии, други како Шпанија го потценуваат ризикот од војна за да ги заштитат своите веќе оптоварени буџети. Холандија, Шведска и Германија постојано изразуваат загриженост за дополнително задолжување за воено вооружување и помош за Украина.
Сепак, ништо не поттикнува повеќе на размислување од заканата од инвазија. Дипломатите се надеваат дека растечките закани ќе помогнат да се донесат одлуки што претходно биле избегнувани. „Тешка рамнотежа е бидејќи не сакате да ги плашите луѓето, но сакате лидерите да бидат доволно свесни за ризиците за да ги сфатат сериозно“, рече еден дипломат вклучен во дискусиите.
План за изолирање на Орбан
Времето не е на страната на ЕУ. Украина се соочува со буџетски дефицит од околу 23 милијарди долари следната година, што им дава на владите само неколку месеци да обезбедат значителна финансиска поддршка за воените напори на Киев. Фон дер Лајен верува дека пронашла решение во форма на „кредит за репарација“ од 140 милијарди евра финансиран од замрзнати руски пари.
Унгарскиот премиер Виктор Орбан стои на патот на тој план , но Комисијата верува дека пронашла законско решение за исклучување на Унгарија од процесот на донесување одлуки. Лидерите ќе разговараат за планот во среда и се надеваат дека ќе донесат формална одлука на самитот кон крајот на октомври. „Целта [во Копенхаген] е да се собере доволно поддршка од другите земји за да се изолира Орбан“, рече еден дипломат од ЕУ. „Ние сме во сива зона“.
Самитот во Копенхаген е уште еден чекор во новото поглавје на Европската Унија. Но, она што не се промени е дека блокот продолжува да се бори да ја преземе иницијативата, а неговите опции се чинат ограничени.
„Не мислам дека има интерес за конфронтација со Владимир Путин, за влегување во каков било вид вооружен конфликт за одбрана на „социјалистичките Европејци“, рече Макс Бергман од Центарот за стратешки и меѓународни студии. Откако веќе воведе строги санкции, Европа нема очигледен „магичен куршум“ што може да го употреби.
