Русија тестира „летачки Чернобил“. Путин: Никој во светот нема такво оружје

РУСИЈА успешно ја тестираше својата крстосувачка ракета „Буревестник“ со нуклеарен погон, способна да носи нуклеарна боева глава, за која Москва тврди дека може да избегне кој било одбранбен систем, и ќе почне да го распоредува оружјето, изјави претседателот Владимир Путин. Американците ја нарекоа ракетата „летачки Чернобил“.

Рускиот генерал Валериј Герасимов, началник на Генералштабот на руските вооружени сили, му рекол на Путин дека ракетата прелетала 14.000 км и била во воздух околу 15 часот кога била тестирана на 21 октомври.

Русија тврди дека ракетата 9M730 Буревестник – наречена SSC-X-9 Skyfall од НАТО – е „непобедлива“ за сегашната и идната противракетна одбрана, со речиси неограничен дострел и непредвидлива патека на летот.

„Тоа е уникатно оружје какво што никој друг во светот нема“, рече Путин, облечен во камуфлажна униформа на состанокот на командниот пункт со генералите кои ја надгледуваат војната во Украина, во соопштението објавено од Кремљ во неделата.

Путин рече дека некои руски експерти еднаш му рекле дека такво оружје веројатно никогаш нема да биде можно да се направи, но сега, рече тој, неговото „клучно тестирање“ е завршено.

Герасимов рече дека ракетата била на нуклеарен погон и дека овој тест е различен бидејќи летала толку долго, иако дострелот е во суштина неограничен. Тој рече дека може да ја победи секоја ракетна одбрана.

Путин во средата надгледуваше тест на руските стратешки нуклеарни сили на копно, море и воздух, со кој се вежба нивната подготвеност и командна структура. „Нашето модерно нуклеарно одвраќање е на највисоко ниво“, рече Путин, додавајќи дека е повисоко од она на која било друга нуклеарна сила.

Русија и Соединетите Американски Држави заедно поседуваат околу 87 проценти од глобалниот инвентар на нуклеарно оружје – доволно за да го уништат светот многу пати. Русија има 5.459 нуклеарни боеви глави, додека Соединетите Американски Држави имаат 5.177, според Федерацијата на американски научници (FAS).

„Стратешките сили се целосно способни да ја зачуваат националната безбедност на Руската Федерација и на Сојузот Русија-Белорусија“, рече Путин.

Бројни неуспеси

Програмата „Буревесник“ е мачена со бројни неуспеси. Според проценките на американските разузнавачки служби, Русија спроведе 13 тестови од октомври 2023 година, но ниту еден не бил целосно успешен. Најдолгиот регистриран лет траел само две минути, при што ракетата патувала само 35 километри.

Еден од тестовите во 2019 година заврши трагично. Откако ракетата се урна во Баренцовото Море, за време на операцијата за спасување се случи експлозија, при што загинаа седум лица, вклучувајќи и нуклеарни експерти. Радиоактивниот облак потоа се прошири до блискиот град Северодвинск, а честичките подоцна беа откриени во Скандинавија.

Меѓународни загрижености и руски тврдења

Уште во 2020 година, тогашниот американски претставник за контрола на оружјето Маршал Билингсли ја повика Русија да го запре развојот на ракетата, предупредувајќи на огромни еколошки ризици. Тој нагласи дека нуклеарната централа може да ослободи радиоактивен материјал за време на летот и да ги контаминира областите за слетување.

И покрај ова, Путин во октомври 2023 година изјави дека најновиот тест бил „успешен“ и дека развојот на Буревестник е „скоро завршен“.

Треба да стане првата оперативна ракета од ваков вид.

За разлика од стандардните крстосувачки ракети, кои се напојуваат со млазни мотори, „Буревјешник“ користи нуклеарен реактор за погон. „Буревјешник“ треба да стане првата оперативна ракета од ваков вид. САД го истражуваа концептот на ракети на нуклеарен погон во 1950-тите и 1960-тите како дел од Проектот Плутон, но сите беа откажани поради загриженост за опасноста што системот би ја претставувал за американското население. 

Напредниот погонски систем на „Буревестник“ и речиси неограничениот дострел би можеле да ѝ овозможат на Русија да ја користи ракетата на радикално нови начини. Директорот на одбранбената разузнавачка служба на Велика Британија, генерал Џејмс Хокенхал, им изјави на новинарите во 2020 година дека Москва тестира систем на крстосувачки ракети на нуклеарен погон со „глобален дострел што му овозможува да напаѓа од неочекувани насоки“ и „речиси неограничено време на крстарење“. Ова значи дека ракетата би можела да кружи околу одредена цел долго време пред да удри, а потенцијално дури и да ја обиколи целата Земја, објави „Фајненшл тајмс“.

Споредба со Томахавк

Иако американската ракета „Томахавк“, со дострел до 2.500 километри, не може да достигне меѓуконтинентални цели, моторот „Буревјешник“ теоретски би можел да работи со денови, дозволувајќи ѝ на ракетата да достигне цели дури и во САД од својата база во Русија, под услов да лета доволно ниско за да избегне радар. И покрај тоа што реакторот на „Буревјешник“ овозможува таков план, прецизното насочување на ракетата до целта сепак би претставувало огромен предизвик.

Иако „Стормтрупер“ можеби е потешко да се открие, тој не е невидлив. Крстосувачките ракети се поневидливи од другите ракети бидејќи генерираат силни термички потписи само во моментот на лансирање. После тоа, топлинската енергија е помала – може да се открие, но потешко е да се следи, особено за сателитите во вселената кои мора да гледаат низ често магливата атмосфера.

Сепак, за Буревјешник таа предност исчезнува колку подолго Русија му дозволува да лета. Ставањето на ракетата во состојба на воздушна готовност подолги временски периоди би им дало на копнените, поморските, воздушните и вселенските одбранбени средства на НАТО повеќе време за откривање и пресретнување на ракетата.