Ако ги погледнеме само официјално евидентираните воени трошоци на Украина, кои се собрани и пресметани од SIPRI – Стокхолмскиот меѓународен институт за истражување на мирот, најважната институција што се занимава со истражување и контрола на оружјето – тие изнесуваат околу 65 милијарди евра годишно.

Но, бројките на SIPRI ги мерат вкупните воени трошоци (тековни државни трошоци: плати, опрема, муниција, амортизација, логистика…), но не ја вклучуваат директната пазарна вредност на целата опрема донирана или испорачана од сојузниците. 

Украинскиот институт за политика наведува дека, земајќи ја предвид вредноста на оружјето и опремата добиени од партнерите, „реалните воени трошоци“ само за 2024 година изнесувале повеќе од 125 милијарди евра, а за тековната година ќе бидат уште повисоки.

Институтот, исто така, наведува дека во 2021 година, Украина потрошила 5,5 милијарди евра за одбрана, а годината потоа, 44 милијарди евра, или шест и пол пати повеќе. Ова е најголемото годишно зголемување што го забележал SIPRI од неговото основање во 1966 година.

Американците се најголемите донатори

Украина ги финансира своите воени трошоци преку комбинација од сопствен буџет, меѓународна воена и финансиска помош, домашна одбранбена индустрија и воени обврзници.

Поголемиот дел од оружјето не се купува – се добива преку помош или на кредит, додека поголемиот дел од парите се инвестираат во плати, муниција, поправки, беспилотни летала и производство на оружје.

Најголем донатор се Соединетите Американски Држави. Според USAFacts, од почетокот на инвазијата до средината на оваа година, САД издвоиле (одобриле, но не мора да исплатени) 182,8 милијарди долари помош за Украина во таканареченото итно финансирање. Од ова, околу 67 милијарди долари се безбедносна помош – оружје и воена опрема. Ова вклучува тенкови, артилерија, радарски системи, муниција итн.

Според Килскиот институт за светска економија, европските земји (ЕУ + други европски земји) до април годинава обезбедиле 72 милијарди евра воена помош за Украина. 

Се проценува дека Украина потрошила помеѓу 100 и 120 милијарди долари од сопствени пари од почетокот на војната, од кои околу 60 до 70 милијарди долари одат на оружје и воена опрема, а остатокот покрива широк спектар на воени трошоци. Тие вклучуваат плати на војниците и надоместоци за опасност во борба, трошоци за логистика, гориво, поправки на опрема, комуникациски системи и радарска технологија.

Ова исто така вклучува поправка на инфраструктурата, снабдување на армијата со енергија, вода и храна, како и обнова на мостови, патишта и болници.

Значителен дел од трошоците одат и за хуманитарна помош и бегалци – милиони Украинци се раселени во земјата, а државата им обезбедува сместување, храна, здравствена заштита и образование.

Огромни трошоци

Трендот на меѓународната помош очигледно се менува оваа година – САД го намалуваат темпото на испораки, а европските земји ја преземаат водечката улога во воената поддршка, вклучително и производството на оружје во локалните индустрии.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски постојано повторува дека ќе потроши „сè што може“ за да ја одбрани Украина. 

На конференцијата за обнова на Украина, тој нагласи: „Сè што сега се обновува, поправа и заштитува во Украина ќе ни служи не само нам, туку и на Европа. Ни треба вашата директна финансиска помош за да ја преживееме оваа војна.“

Според проценките на ММФ, Украина троши 172 милиони евра дневно за војната и засега, благодарение на меѓународната помош, сè уште може да ја финансира.

„Сите ние ги плаќаме трошоците за оваа тешка војна и така ќе биде додека трае“, рече главниот економист на ОЕЦД, Алваро Сантос Переира, неодамна на крајот од својот мандат.

Тој проценува дека војната во Украина досега ја чинела глобалната економија повеќе од два трилиони американски долари поради зголемувањето на цените и изгубените економски можности.

Според четвртата „Брза проценка на штетите и потребите“ (RDNA4), спроведена заеднички од украинската влада, Светската банка, Европската комисија и ОН, се проценува дека на Украина ќе ѝ бидат потребни 524 милијарди американски долари за реконструкција и закрепнување во следните 10 години. Ова првенствено се однесува на доведување на станбената, транспортната и деловната инфраструктура на нивоата од пред војната.

Три сценарија

Светската банка, која управува со целиот фонд за обнова на Украина, презентираше три сценарија – оптимистичко, песимистичко и реално.

Оптимистот предвидува крај на војната за една или две години, постојана и предвидлива меѓународна помош (ЕУ, САД, други земји) преку грантови и поволни заеми. Овие пари активно ги инвестира приватниот сектор во реконструкцијата на индустријата, енергетиката и транспортот, а украинската администрација работи ефикасно и чесно за да обезбеди ефикасно користење на средствата.

Во песимистичкиот сценарио, војната продолжува повеќе од пет години, со континуирано оштетување на инфраструктурата. Во овој период, меѓународната помош се намалува со доцнење на плаќањата. Приватниот сектор не инвестира поради несигурност, а инфлацијата, корупцијата и административните проблеми ја намалуваат ефикасноста на користените средства. 

Реалното сценарио претпоставува дека меѓународната помош е непредвидлива, со повремени доцнења во испораката на средствата. Приватниот сектор инвестира побавно поради неизвесност и ризик, а војната продолжува уште две до три години, што ја забавува директната обнова во најпогодените региони.

Сите овие сценарија се засноваат на идејата за интегритетот на Украина, што е можеби сценариото кое во моментов е најоддалечено од ситуацијата на терен.